Komunisti nisu želeli mir

Pripreme:Veljko LALIĆ
Krajem 1941. godine prekodrinski Srbi našli su se u neuporedivo boljem položaju nego neposredno po kapitulaciji. Italijani su likvidirali gotovo polovinu Nezavisne Države Hr-vatske, a istočna trećina Bosne bila je pod kontrolom majora Jezdimira Dangića, piše u svojoj novoj knjizi «General Draža Mihailović i opšta istorija četničkog pokreta» Miloslav Samardžić.
-U krajnjim severoistočnim rubovima italijanske okupacione zone uskoro se pojavljuju komunisti u povlačenju iz "sovjetske republike" u Užicu, dok u Istočnu Bosnu, u dugo traženu pomoć ustašama, dolaze dve nemačke divizije. Komunisti, naravno, nisu imali ni najmanje obzira prema povoljnoj poziciji za koju su se Srbi izborili na velikom delu negdašnje Nezavisne Države Hrvatske, u italijanskoj okupacionoj zoni. Naprotiv, mir je bio ono što su oni najmanje želeli - piše Miloslav Samardžić, tvrdeći da su «već krajem 1941. partizani počeli s napadima na isturene italijanske posade, ali i na srpska sela, u okviru tzv. druge faze revolucije».
Kao i ranije u odnosu na ustaše, italijanski i srpski interesi sada se poklapaju i prema komunistima, pa dolazi i do proširivanja njihovih letošnjih sporazuma.
Italijansko-srpski sporazumi protiv komunista u ovo doba odvijali su se u znaku taktike legalizacije dela četničkih jedinica, sprovođene po Dražinim naredbama. Ova taktika je podrazumevala da se izvesni četnički odredi legalizuju kod okupatora ili kvislinga, radi zaštite srpskih civila i "pokrivanja" i naoružavanja četničkih ilegalnih odreda koji ostaju u šumama. Okupatora je trebalo ubediti da su mu legalizovani četnici odani i da nisu pod Dražinom komandom. U pogodnom času, a najdalje u trenutku pojave Zapadnih saveznika na našim granicama, svi legalizovani odredi okrenuli bi oružje protiv okupatora, otkriva Mihailovićevu strategiju Samardžić.
Pred očekivanu okupatorsku agresiju na slobodnu teritoriju u Istočnoj Bosni, direktivom svojim oficirima od 9. januara 1942. major Boško Todorović je taktiku legalizacije obrazlagao:
-Situacija je takva da svakog trenutka može doći do nemačko-talijanske invazije našeg oslobođenog dela Kraljevine Jugoslavije, a odnos snaga ne daje izgleda za naš uspešan otpor. U takvoj situaciji, svaki otpor bio bi štetan do krajnosti za srpsko stanovništvo u ovom kraju, a uz to uzaludan. Usled toga, preduzeće se blagovremeno strategijsko odstupanje jednim delom naših trupa, dok će drugi deo pod vidom Srpskih dobrovoljačkih četničkih odreda ostati sa stanovništvom radi njegove zaštite, makar i u saradnji sa okupatorom slično kako postupaju prilikom evakuacije teritorije sanitetski organi, opštinske vlasti i policije. Partizanske starešine biće upozorene da ne stvaraju izlišne žrtve srpskog življa...
Tako je major Todorović svoju vojsku podelio na dva dela, objašnjava Samardžić: legalne Srpske dobrovoljačke četničke odrede i ilegalne četničke Udarne odrede.
Taktiku legalizacije major Todorović detaljnije obrazlaže i u pismu četnicima i narodu Gacka i Nevesinja od 17. januara 1942. godine:
«Za zaštitu stanovništva od raznih nasilja i za ostale za-datke koje će određivati naša Vrhovna komanda postoji dobrovoljna organizacija srpskih četnika u koju mogu stupiti svi vojni obveznici od 18 do 55 godina starosti, izuzetno i mlađi, odnosno stariji, ukoliko trenutno nisu potrebni jedinicama naše redovne vojske, koja se posle lažnog primirja i nezakonito potpisane kapitulacije nalazi u defanzivi, delom na saveznič-koj teritoriji, a delom u slobodnim srpskim planinama i oslobođenim delovima Otažbine, gde se nalazi i naš ministar vojske đeneralštabni brigadni đeneral Dragoljub Draža Mihailović kao član vlade, priznat od svih saveznika pa i od bratske Rusije.
Radi izvršenja ovog sadašnjeg zadatka - zaštite srpskog življa od svakog nasilja, odobreno je srpskim četnicima snabdevenim četničkom legitimacijom, koje će se u najskorije vreme izdati četnicima u Hercegovini, da sarađuju u neophodno potrebnoj meri s italijanskim vojnim jedinicama. U tom smislu Komanda Bosansko-hercegovačkih četničkih odreda potpisaće i pismeni sporazum sa komandom 6. armijskog korpusa italijanske vojske u Dubrovniku po pregovorima koje u tom cilju vodi u ime pomenute četničke komande rezervni artiljerijski potporučnik brat Mutimir Petković.
Posebno se razumije da ovi pregovori kao i sporazum ne angažuju našu Vrhovnu komandu, našu vladu i našu redovnu vojsku, usled čega oficiri, podoficiri, kaplari i redovi naše vojske, koji nisu četnici, ne mogu dolaziti u dodir sa vojnim licima Kraljevine Italije, sem u borbi ili kada su kao parlamentari upućeni od strane više komande po pravilima međunarodnog ratnog prava i odgovarajućim vojnim propisima»
U literaturi se često navodi kako su postojale razne četničke formacije koje su kompromitovale četničko ime saradnjom sa okupatorima i koje general Draža Mihailović nikako nije uspevao da stavi pod svoju komandu, podseća Samardžić, pa zaključuje:
«Kao što se vidi iz navedenih direktiva majora Todorovića, stvarno stanje je bilo suprotno. Različite varijante četničke vojske stvarane su upravo po Dražinim naređenjima i on ih je, naravno, kontrolisao. Dražin cilj je bio korišćenje okupatora radi zaštite naroda, a dugoročno i radi jačanja Ravnogorskog pokreta. Legalizovane jedinice su, jednim prostim trikom, opstajale tamo gde se ilegalne borbom nikako ne bi mogle održati. Kad bi već opstale, one su bile u stanju da efikasno štite narod od ustaša i komunista. Očuvane teritorije pod srpskom kontrolom automatski su povećavale borbenu gotovost za akciju protiv okupatora, kada se za to steknu uslovi».

BRAĆA PARTIZANI
Dok su namere prema okupatoru javne, sa komunistima je drugi slučaj. U tajnim instrukcijama svojim jedinicama od 6. februara Boško Todorović piše o spremnosti da se uzvrati na komunistički napad, i to "u saradnji sa najmanje opasnim protivnikom, da bi se savladao onaj koji je trenutno opasniji". Međutim, u navedenom javnom proglasu od 7. februara Todorović, međutim, govori o "braći Srbima iz partizanskih redova".
Narod još nije bio spreman da uđe u građanski rat, koji su komunisti bezobzirno započinjali, objašnjava Miloslav Samardžić.

Prvi tom knjige Miroslava Samardžića «General Draža Mihailović i opšta istorija četničkog pokreta» ima 568 strana većeg formata, u tvrdom povezu, ilustrovano. CENA: 1.040 dinara (uračunat izdavački popust 20% i poštarina). Porudžbine: 034/333-056 ili 064/1-880-990.


Nastavlja se