Ilija Guteša bio je privržen ideji o ujedinjenju Južnih Slovena. Zagovornik da se Bosna oslobodi i pripoji Srbiji. Baron Jovan Živković pripadao rodoljubivom krugu Vuka St. Karadžića .
Piše: Dejan Medaković
POLITIČKA scena u Hrvatskoj iznedrila je i Iliju Gutešu, koji je svoju delatnost usmerio na rad u dobrotvorne svrhe, zbog čega se uvrstio među najzaslužnije ličnosti srpskog naroda druge polovine 19. veka. Rođen je 1. avgusta 1825. u Bruvnu, u ličkoj Vojnoj granici. Trgovinu je učio u Karlovcu, a zatim je radio u kući Nikole Nikolića u Zagrebu. Samostalno posluje od 1852. Godine 1869. Krajišnici su ga izabrali za svog poslanika u Hrvatskom saboru. Zastupao je unionističku politiku, kao i prota Nikola Begović i baron Jovan Živković, čije je smernice odredio Svetozar Miletić.
U dva maha, 1874. i 1881. biran je u Crkveno-narodni sabor u Karlovcima. U službu srpske vlade stupio je 25. maja 1868. Bio je aktivan i za vreme ustanka u Bosni 1875-1878, kada je postao predsednik Zagrebačkog odbora za pomoć bosanskim izbeglicama. Godine 1878. postao je član privremene bosanske vlade. Zalagao se da se Bosna oslobodi i pripoji Srbiji, a ako se to ne može izvesti odmah, treba se privremeno zadovoljiti autonomijom, pa čak i austrijskom vlašću. Ovakvo rešenje video je kao etapu na putu ka konačnom ujedinjenju svih Južnih Slovena. Ogledao se i u pisanoj reči, kao autor brošure "Upoznajmo se", koja je dvojezično štampana u Zagrebu 1880, a odnosi se na slogu Srba, Hrvata, Slovenaca i Muslimana.
Dosledno privržen idejama sloge i saradnje Srba i Hrvata, Guteša se našao među srpskim političarima kakvi su bili Zmaj, Mihajlo Polit-Desančić, Bogdan Medaković, baron Jovan Živković i prota Manojlo Grbić, koji su pod nekim uslovima prihvatali Sporazum sa Hrvatima iz redova Nezavisne narodne stranke poznate kao "obzoraši", 1890. godine. Umro je u Zagrebu 11. septembra 1894. godine.
MEĐU Srbima koji su vidno uticali na društveni i politički život Srba u Hrvatskoj bio je i Vladimir Matijević, osnivač "Privrednika" 1897. godine. Rođen je 22. 7. (3. 8.) 1854, kao treće dete Petra Matijevića, kapetana u bivšoj 7. kompaniji slunjske 4. graničarske regimente. Završio je regimentsku školu u Turnju kod Karlovaca, ali ga je otac premestio u realku u Rakovcu kod Karlovca. Veliki uticaj na njegov razvoj izvršio je prota Nikola Begović. Posle završene realke otišao je u Beč, na Višu trgovačku školu, gde se opredelio za posredničku, tj. agenturnu i komisionu trgovinu. U svojoj autobiografiji o tome kaže:
"Podigao i razvio sam radnju u koju sam i sad, još na prvu i najorganiziraniju te struke u celoj Austro-Ugarskoj." Pa dalje: "Svaka radnja u kojoj sam ja bio, podigla se i napredovala je." Glavno Matijevićevo delo je "Privrednik", koga osniva nakon sopstvene procene nedostataka srpskog društva, koje nije uspelo da izgradi zanatlijski stalež, kao neku vrstu trećeg staleža koji bi uspešno harmonizovao društvo. Stvorio je moćnu organizaciju, koja je uspešno delovala od 1897. do 1941. godine.
Među znamenitim Srbima koji su delovali u Zagrebu je i dr Livije Radivojević. Rođen je u Kamenici u Sremu 12. juna 1821, kao mlađi brat prosvetnog dobrotvora dr LJubomira Radivojevića. Gimnaziju je učio u Sremskim Karlovcima, filozofiju u Segedinu, a u Pešti je učio prava. Godine 1843. položio je doktorat, a iduće godine i advokatski ispit. Godine 1848. izabran je za predsednika županijskog sudbenog stola u Rumi, a 1853. postavljen je u Temišvaru za pomoćnog izvestioca pri carsko-kraljevskom višem zemaljskom sudu. Tu je izabran i za počasnog građanina. Ubrzo je, 1861. godine naimenovan za većnika i izvestioca Kraljevskog banskog stola u Zagrebu i Hrvatsko-slovensko-dalmatinske dvorske kancelarije u Beču. Po njenom ukidanju, stavljen je na raspolaganje, a 1874. godine postavljen je za predsednika Stola sedmorice u Zagrebu. Ovu visoku dužnost obavljao je sve do 1891. godine, kada je penzionisan po svojoj molbi.
BLISTAVA karijera dokazuje kakav je ugled uživao, i zašto je za njega rečeno da je bio "simbol prava i pravde". To potvrđuje i priznanje njegovih političkih protivnika okupljenih oko lista "Hrvatsko pravo". Pripisivane su mu zasluge što je "u Hrvatskoj uopšte moguće izdavati nezavisno opoziciono glasilo". Među prvima je počeo da radi "na našem ekonomskom podizanju poboljšavanjem našeg gospodarskog stanja"... Izabran je za prvog predsednika Saveza srpskih zemljoradničkih zadruga i počasnog predsednika "Srpske banke" u Zagrebu. Učestvovao je kao član u radu Blagoveštenskog sabora 1868, gde je uz barona Živkovića i Aleksandra Stojačkovića zastupao tradicionalnu srpsku politiku, zalažući se za srpske teritorijalne zahteve, koji su u to vreme bili već skoro napušteni.
Videći da je politika od stupanja pogrešna, radio je na potvrđivanju srpske autonomije, koja se svela na crkvene i školske poslove, ali je svakako uticala na to da je došlo do kraljevskog reskripta. Umro je u Zagrebu 25. januara 1903.
Među srpskim političarima koji su delovali pre generacije koja je donela hrvatsko-srpski koalicioni sporazum bio je i baron Jovan Živković. Rođen je u Sremskim Karlovcima 11. aprila 1826, kao mlađi brat vladike Teofana Živkovića. Gimnaziju je učio u Karlovcima, a pravne nauke u Pečuju i Požunu. Učestvovao je u pripremama za Majsku skupštinu 1848. godine. Po završetku revolucije odlazi u Beč, gde dovršava pravne nauke. Tu je pripadao rodoljubivom krugu Vuka St. Karadžića. Posle svršenih studija odlazi u Temišvar, gde je boravio do 1870, kada je izabran za sremskog podžupana, većnika Banskog stola i najzad Stola sedmorice u Zagrebu, gde je ostao sve do 1873. godine. Učestvovao je u radu Blagoveštenskog sabora, na kojem se zalagao za pripajanje Srema trojednici. Godine 1861. ušao je u Hrvatski sabor kao poslanik Sremske županije i pristalica Unionističke stranke.
Savez između Hrvatske i Ugarske shvatao je kao savez dveju kraljevina, koje su spojene jedinstvom krune i svih poslova ustanovljenih Pragmatičnom sankcijom. Tražio je autonomiju za Hrvatsku uz priznanje prerogativa u pravosuđu, upravnoj i prosvetno-nastavnoj oblasti. Posle 1865, delovao je kao istinski vođa unionista. Zalagao se da se sa Ugarskom odmah započnu pregovori o nagodbi. Godine 1873, kada je vlast u Hrvatskoj prešla u ruke Narodne stranke Ivana Mažuranića, a on postao ban, Živković je dobio dužnost predstojnika unutrašnjih poslova. Godine 1883. je otišao u penziju, ali se i dalje angažovao u javnim poslovima, posebno privrednog karaktera. Kao prvak Srbadije učestvovao je 1893. na manifestaciji u Dubrovniku, prilikom otkrivanja Gundulićevog spomenika.
(NASTAVLJA SE)
POLITIČKA scena u Hrvatskoj iznedrila je i Iliju Gutešu, koji je svoju delatnost usmerio na rad u dobrotvorne svrhe, zbog čega se uvrstio među najzaslužnije ličnosti srpskog naroda druge polovine 19. veka. Rođen je 1. avgusta 1825. u Bruvnu, u ličkoj Vojnoj granici. Trgovinu je učio u Karlovcu, a zatim je radio u kući Nikole Nikolića u Zagrebu. Samostalno posluje od 1852. Godine 1869. Krajišnici su ga izabrali za svog poslanika u Hrvatskom saboru. Zastupao je unionističku politiku, kao i prota Nikola Begović i baron Jovan Živković, čije je smernice odredio Svetozar Miletić.
U dva maha, 1874. i 1881. biran je u Crkveno-narodni sabor u Karlovcima. U službu srpske vlade stupio je 25. maja 1868. Bio je aktivan i za vreme ustanka u Bosni 1875-1878, kada je postao predsednik Zagrebačkog odbora za pomoć bosanskim izbeglicama. Godine 1878. postao je član privremene bosanske vlade. Zalagao se da se Bosna oslobodi i pripoji Srbiji, a ako se to ne može izvesti odmah, treba se privremeno zadovoljiti autonomijom, pa čak i austrijskom vlašću. Ovakvo rešenje video je kao etapu na putu ka konačnom ujedinjenju svih Južnih Slovena. Ogledao se i u pisanoj reči, kao autor brošure "Upoznajmo se", koja je dvojezično štampana u Zagrebu 1880, a odnosi se na slogu Srba, Hrvata, Slovenaca i Muslimana.
Dosledno privržen idejama sloge i saradnje Srba i Hrvata, Guteša se našao među srpskim političarima kakvi su bili Zmaj, Mihajlo Polit-Desančić, Bogdan Medaković, baron Jovan Živković i prota Manojlo Grbić, koji su pod nekim uslovima prihvatali Sporazum sa Hrvatima iz redova Nezavisne narodne stranke poznate kao "obzoraši", 1890. godine. Umro je u Zagrebu 11. septembra 1894. godine.
MEĐU Srbima koji su vidno uticali na društveni i politički život Srba u Hrvatskoj bio je i Vladimir Matijević, osnivač "Privrednika" 1897. godine. Rođen je 22. 7. (3. 8.) 1854, kao treće dete Petra Matijevića, kapetana u bivšoj 7. kompaniji slunjske 4. graničarske regimente. Završio je regimentsku školu u Turnju kod Karlovaca, ali ga je otac premestio u realku u Rakovcu kod Karlovca. Veliki uticaj na njegov razvoj izvršio je prota Nikola Begović. Posle završene realke otišao je u Beč, na Višu trgovačku školu, gde se opredelio za posredničku, tj. agenturnu i komisionu trgovinu. U svojoj autobiografiji o tome kaže:
"Podigao i razvio sam radnju u koju sam i sad, još na prvu i najorganiziraniju te struke u celoj Austro-Ugarskoj." Pa dalje: "Svaka radnja u kojoj sam ja bio, podigla se i napredovala je." Glavno Matijevićevo delo je "Privrednik", koga osniva nakon sopstvene procene nedostataka srpskog društva, koje nije uspelo da izgradi zanatlijski stalež, kao neku vrstu trećeg staleža koji bi uspešno harmonizovao društvo. Stvorio je moćnu organizaciju, koja je uspešno delovala od 1897. do 1941. godine.
Među znamenitim Srbima koji su delovali u Zagrebu je i dr Livije Radivojević. Rođen je u Kamenici u Sremu 12. juna 1821, kao mlađi brat prosvetnog dobrotvora dr LJubomira Radivojevića. Gimnaziju je učio u Sremskim Karlovcima, filozofiju u Segedinu, a u Pešti je učio prava. Godine 1843. položio je doktorat, a iduće godine i advokatski ispit. Godine 1848. izabran je za predsednika županijskog sudbenog stola u Rumi, a 1853. postavljen je u Temišvaru za pomoćnog izvestioca pri carsko-kraljevskom višem zemaljskom sudu. Tu je izabran i za počasnog građanina. Ubrzo je, 1861. godine naimenovan za većnika i izvestioca Kraljevskog banskog stola u Zagrebu i Hrvatsko-slovensko-dalmatinske dvorske kancelarije u Beču. Po njenom ukidanju, stavljen je na raspolaganje, a 1874. godine postavljen je za predsednika Stola sedmorice u Zagrebu. Ovu visoku dužnost obavljao je sve do 1891. godine, kada je penzionisan po svojoj molbi.
BLISTAVA karijera dokazuje kakav je ugled uživao, i zašto je za njega rečeno da je bio "simbol prava i pravde". To potvrđuje i priznanje njegovih političkih protivnika okupljenih oko lista "Hrvatsko pravo". Pripisivane su mu zasluge što je "u Hrvatskoj uopšte moguće izdavati nezavisno opoziciono glasilo". Među prvima je počeo da radi "na našem ekonomskom podizanju poboljšavanjem našeg gospodarskog stanja"... Izabran je za prvog predsednika Saveza srpskih zemljoradničkih zadruga i počasnog predsednika "Srpske banke" u Zagrebu. Učestvovao je kao član u radu Blagoveštenskog sabora 1868, gde je uz barona Živkovića i Aleksandra Stojačkovića zastupao tradicionalnu srpsku politiku, zalažući se za srpske teritorijalne zahteve, koji su u to vreme bili već skoro napušteni.
Videći da je politika od stupanja pogrešna, radio je na potvrđivanju srpske autonomije, koja se svela na crkvene i školske poslove, ali je svakako uticala na to da je došlo do kraljevskog reskripta. Umro je u Zagrebu 25. januara 1903.
Među srpskim političarima koji su delovali pre generacije koja je donela hrvatsko-srpski koalicioni sporazum bio je i baron Jovan Živković. Rođen je u Sremskim Karlovcima 11. aprila 1826, kao mlađi brat vladike Teofana Živkovića. Gimnaziju je učio u Karlovcima, a pravne nauke u Pečuju i Požunu. Učestvovao je u pripremama za Majsku skupštinu 1848. godine. Po završetku revolucije odlazi u Beč, gde dovršava pravne nauke. Tu je pripadao rodoljubivom krugu Vuka St. Karadžića. Posle svršenih studija odlazi u Temišvar, gde je boravio do 1870, kada je izabran za sremskog podžupana, većnika Banskog stola i najzad Stola sedmorice u Zagrebu, gde je ostao sve do 1873. godine. Učestvovao je u radu Blagoveštenskog sabora, na kojem se zalagao za pripajanje Srema trojednici. Godine 1861. ušao je u Hrvatski sabor kao poslanik Sremske županije i pristalica Unionističke stranke.
Savez između Hrvatske i Ugarske shvatao je kao savez dveju kraljevina, koje su spojene jedinstvom krune i svih poslova ustanovljenih Pragmatičnom sankcijom. Tražio je autonomiju za Hrvatsku uz priznanje prerogativa u pravosuđu, upravnoj i prosvetno-nastavnoj oblasti. Posle 1865, delovao je kao istinski vođa unionista. Zalagao se da se sa Ugarskom odmah započnu pregovori o nagodbi. Godine 1873, kada je vlast u Hrvatskoj prešla u ruke Narodne stranke Ivana Mažuranića, a on postao ban, Živković je dobio dužnost predstojnika unutrašnjih poslova. Godine 1883. je otišao u penziju, ali se i dalje angažovao u javnim poslovima, posebno privrednog karaktera. Kao prvak Srbadije učestvovao je 1893. na manifestaciji u Dubrovniku, prilikom otkrivanja Gundulićevog spomenika.
(NASTAVLJA SE)
Pratite nas i putem iOS i android aplikacije
Najnovije iz rubrike
uživoRAT U UKRAJINI Zelenski: Zabrana pregovora se ne odnosi na mene; Peskov: Rusija se sprema za pregovore u Istanbulu
RAT u Ukrajini-1.175. dan.
13. 05. 2025. u 07:31 >> 16:53
NEVEROVATNO UKUSNA: Kruna od lisnatog testa sa spanaćem i kozijim sirom
OVA kruna od lisnatog testa sa spanaćem i kozjim sirom pravi je hit za svaku priliku – izgleda impresivno, a priprema se lako.
13. 05. 2025. u 16:45
PARIZ OSTAJE BEZ NAJBOLJEG IGRAČA: Ti DŽej Šorts ide u NBA ligu
PRAVO otkrovenje u Evroligi bio je omaleni plejmejker Pariz Ti Džej Šorts. Njegove sjajne partije nisu promakle ni NBA klubovima, pa se tako pojavila informacija da mi Amerikanac naredne sezone mogao da igra u najjačoj ligi na svetu.
13. 05. 2025. u 16:45
NESTOROVIĆ O BLOKADERIMA FOTELJAŠIMA: Gadili su se politike, a onda je došlo do kopernikanskog obrta! (VIDEO)
DOKTOR Branimir Nestorović, poslanik u Skupštini Srbije i redova "Mi, snaga naroda" govorio je u jednom gostovanju o blokaderima foteljašima.
13. 05. 2025. u 16:41
ZELENSKI: "DEKRET NE VAŽI ZA MENE" Najavljuje mogući susret sa Putinom u Turskoj 15. maja
DEKRET o zabrani pregovora sa Rusijom ne odnosi se na mene lično, izjavio je Vladimir Zelenski u razgovoru sa novinarima. On je takođe potvrdio da 15. maja ima planiran sastanak sa turskim liderom Redžepom Tajipom Erdoganom u Ankari, ali i da računa da će se sastati sa ruskim predsednikom Vladimirom Putinom u Ankari ili Istanbulu.
13. 05. 2025. u 16:32
