Studenti na poternici

Piše: Ljubomir Tešić
NE samo da je novi komunistički režim strahovao od srpske inteligencije, koja se ubrajala u elitu, da će uvođenju novog poretka pružiti otpor i biti u opoziciji, nego se takve aktivnosti plaše i od kraljevskih oficira, povratnika iz nemačkih logora.
Iz Državne komisije sa Obilićevog venca Ozni za grad Beograd stiže još jedno pismo nalog na "dalji postupak". Pismo potpisuju "šef odseka za zločine po logorima Uroš M. Bjelić" i "sekretar Državne komisije dr Ivan Grgić" (prof. dr Milan Bartoš je otišao na novu funkciju - postao je sekretar Srpske akademije nauka).
Pismo glasi:
"Ova komisija ima podatke da je Pantelić Dušan, sada profesor Pravnog fakulteta Univerziteta u Beogradu, u zarobljeništvu bio jedan od najaktivnijih saradnika logorskog fašizma. Ta saradnja ispoljavala se između ostalog i na taj način što je kao pravnik bio u funkciji Bogdanovića, književnika iz Beograda. Zatražiti izveštaj od Antifašističkog veća oslobođenih zarobljenika.
Dostavljamo prednje radi dalje upotrebe."
Obavezni pozdrav sa: "Smrt fašizmu - sloboda narodu".
Kakva je, međutim, bila "dalja upotreba" nema nikakvih rezultata. Da li su postojali, pa su ih "crveni prsti" izvukli iz poverljivog dosijea ili nisu ni stigli, ostalo je nepoznato.
U isto vreme, iz beličkog sreza stigla je Ozni za grad Beograd još jedna dojava. U njoj se tereti dr Tihomir Marković, asistent na Medicinskom fakultetu u Beogradu. On je, kaže se u prijavi, u leto 1943. godine po selima beličkog sreza držao predavanja o narodnom zdravlju, a ta predavanja je, citirajući sadržaj prijave, Državna komisija okarakterisala kao "čistu propagandu u korist izdajnika Milana Nedića". Još se veli da je dr Marković u predavanjima kudio Narodnooslobodilački pokret druga Tita i komunizam za koji je govorio da taj režim nikada neće uhvatiti koren u srpskom narodu...
U aktu koji piše Komisija Ozni za Beograd, na osnovu dojave doušnika i cinkaroša, napisano je i sledeće:
"Takođe imamo obaveštenja da su građani sela Veliko Orašje, uoči izbora, prilikom sačinjavanja biračkih spiskova, Dušanu Panteliću oduzeli pravo glasa kao narodnom neprijatelju u smislu zakona o biračkim spiskovima. U tom smislu trebalo bi saslušati Vladu Živkovića, učitelja iz Beograda, i zatražiti izveštaj od Narodnog odbora iz Velikog Orašja.
Radi upotpunjavanja dokaza o radu Pantelića u zarobljeništvu, nužno je ispitati: Mihaila Marinkovića, referenta Javnog tužilaštva za grad Beograd sa stanom u Beogradu, Bulevar crvene armije 37."
Ozna se odmah revnosno, po dojavi, dala u traganje za licima po spisku koji su dostavili iz Komisije. Prvi je bio dr Tihomir Marković. Vrlo brzo je na Obilićev venac stigao izveštaj iz Zmaj Jovine 21:
"Neposredno pred oslobođenje dr Marković je uspeo sa Nemcima i četnicima da pobegne na zapad. U odsustvu je osuđen na smrt kao narodni neprijatelj (najčešća kvalifikacija za sve gonjene i hapšene), izdajnik i ratni zločinac, "koji je kudio komunizam i da ga nikada srpski narod neće prihvatiti kao sistem vlasti..."
Ne zna se da li su zapadne vlasti izvršile ekstradiciju dr Markovića i da li je nad njim izvršena smrtna kazna.
Kao deca "narodnih neprijatelja" i "izdjanika", ali i kao potomci "stare i nazadne srpske buržoazije", jedan broj studenata nije mogao posle rata da se upiše na Beogradski univerzitet i da redovno studira. Oni su, pre oslobođenja Beograda, ali i prvih meseci života u miru, uspeli, koristeći razne puteve i predratne veze svojih uticajnih roditelja, da se domognu zapada i da tamo počnu ili nastave školovanje.
- Oni će sutra - stoji ocena u spisu Državne komisije - biti veliki protivnici i rušitelji komunizma u Srbiji, kao i opozicionari novoj vlasti, pa ih u tome blagovremeno treba sprečiti. Od Ozne se tražilo da za njima raspiše poternice i privede ih "tamo gde treba".
Tražena lica su sledeća:
Slobodan Pavlović, rođen 15. jula 1923. u Beogradu, sin dr Milivoja, ima maturu i dva semestra na pravima.
Miodrag Đorđević, rođen 6. maja 1922. godine u Beogradu, sin Josifa, divizijskog generala, ima maturu i dva semestra na pravima.
Milorad Popović, rođen 29. novembra 1919. u Monpeljeu u Francuskoj, sin dr Milorada, lekara, ima maturu i dva semestra na pravima.
Ivan Mihailović, rođen 22. novembra 1922. u Beogradu, sin Radeta, arhitekte, ima gimnazijsku maturu.
Jovan Miletić, rođen 21. jula 1924. u Beogradu, sin pokojnog Arkadija, advokata, ima maturu.
Dragomir Jovanović, rođen 19. marta 1925. u Beogradu, sin Atanasija, činovnika, ima sedam razreda gimnazije.
Ljubomir Đorđević, rođen 10. marta 1923. godine u Beogradu, sin Nikole, višeg činovnika, ima šest razreda gimnazije.
Miomir Ilić, rođen 1. decembra 1919. u Beogradu, sin dekoratera Borivoja. Nije poznato šta ima od škole.
Živan Stojanović, rođen 12. juna 1922. godine u Beogradu, sin Milana, višeg činovnika, ima maturu.
Boško Živadinović, rođen 27. juna 1927. godine u Beogradu, sin Milana, advokata, ima pet razreda gimnazije.
Pavle Petrović, rođen 16. avgusta 1921. u Beogradu, sin Radivoja, sudije. Studirao je na Komercijalnoj ekonomskoj školi. Sada se ne zna gde se na zapadu nalazi i šta studira.
Miroslav Orešković, rođen 3. juna 1924. u Beogradu, sin Jovana, višeg činovnika, ima maturu.
Aleksandar Petrović, rođen 9. februara 1918. godine u Beogradu, sin Radivoja, sudije, ima maturu, studirao pravo.
Slobodan Petrović, rođen 15. juna 1919. godine u Kragujevcu, sin Radivoja, sudije. Učio na Vojnoj akademiji. Ne zna se u kojoj je zemlji na zapadu.
(Nastaviće se)