Noć bez kraja

 MILENA je najradije pisala na španskom jeziku, mada su njene prve pesme, a bio je to ciklus od pet pesama, objavljene na italijanskom u časopisu “Ljuadrivio” iz decembra 1934. godine. Uz pesme je objavljen i jedan njen crtež.
To su, sada već, antologijski stihovi, koji najavljuju pesnika širokih, kosmičkih prostora:
“Spalićemo mesec
da upotpunimo noći
da odrešimo snove
da zaustavimo dah...
Stražari noći
s magnetskim kopljima
nadziru krug
Sveta...”
Tako su se mešale njene vizije i opsesije, koje su “sa površine njenih platna prelazile u šapat njenih stihova” (Miodrag B. Protić).
Elegantna u stihu, nežno odnegovanih i ranjivih emocija, a opet svevremeno i trajno sugestivno, ona peva da se život brže završi. Ta elegična i tragična nota njenog pevanja i slikanja traje od onih dečjih dana do samog kraja njenog života. A ona svoj život kao da je slutila i anticipirala svojim slikama i pesmama.
I kao što postoji dijalektičko jedinstvo između njenog života i celokupnog umetničkog dela tako postoji jedinstvo njenog slikarstva i poezije. Razvijorene kose na ženskim likovima sa slike kao da se rimuju sa raspletenim kosama sa hiljadama vitica iz njenih stihova.
Upaljene svetiljke na venecijanskim lagunama ili dve usnule ptice, jesu u skladu sa senzualnošću one devojke pred rešetkom, kao i sa poremećenom žudnjom one koja kroti sokola.
Sve je to u srodstvu sa strukturom i nadrealnom vizijom zapaljenog meseca, koji plane, izgori i odleće kao mali ugljenisani leptiri. A oni, ti leptiri kao da su iz stihova uleteli u onu brodolomničku sliku, kao što je “Melanholija”.
“Odjek detinjstva” je svojevrsna čežnja, koja se u Mileninoj poeziji ponavlja, kao što neprekidno na njenim slikama traje tuga i seta navučena kao unutrašnji velovi preko duše njenih islikanih likova.
Pevajući o stražarima noći s magnetskim kopljima, ona sluti da “toj noći nema kraja”, jer ona neguje nevericu koja obuzima intelektualca i pesnika pod zamračenim nebom Evrope.
Tako Milena “usred zvezdane jeze” vidi gde “spava nejasna tuga”, univerzalno osećanje njene ličnosti i njenih nevernih anđela.
Milena Pavlović Barili je svoj životni i umetnički san neprekidno pretakala iz poezije na platno, kao što je sa platna hvatala svetlosne i misaone odsjaje i pretapala ih u žar poezije.
Ne deleĆi njenu ličnost i umetničko biće na pesničko i slikarsko, nesumnjivo najveći dokaz njenog pesničkog dara jeste njeno slikarstvo, kao što je opet njena poezija najautentičnije rudno žarište njenih usplamtelih slika, podjednako telesna i vantelesna.
Sam zanos kojim su slike islikane i same slike, kao i neprekidna setna melodija njenih stihova, sve je to rečit dokaz da je kičicu držala ruka, a slutilo oko autentičnog pesnika.
Ma koliko to bilo opšte mesto u biografiji svakog umetnika, pogotovo slikara koji piše poeziju, u slučaju Mileninom je jedino i neponovljivo. A njeno pohođenje nadrealizma i poetike metafizičkog bio je izazov pesniku koji se trajno ovaplotio u njenim likovnim realnostima.
Tridesetogodišnja Milena sa ne malim priznanjima i pohvalama koje je osvojila svojim izložbama i objavljenim stihovima, sa uzburkanim kosmosom strasti, tuge i nostalgije u sebi, ali i sa drhtajima onog nomadskog u iščekivanju žuđenog “američkog sna”, kreće na dvonedeljni put malim francuskim brodom.
Ona je zrela i afirmisana slikarka, ali u Americi kao da sve treba da počne ispočetka.
(Nastaviće se)