Nebeska svetlost iskušenika Gojka

U ŽIVOTU patrijarha Pavla bilo je više činjenica koje su predodredile i pokazale srpskog duhovnog poglavara sa razmeđa drugog i trećeg milenijuma kao svojevrsni simbol vremena i prilika u kojem se našao.

Sam dan rođenja Gojka Stojčevića, potonjeg monaha i vladike Pavla, 29. avgust/11. septembar 1914. godine, obeležen crvenim slovom, kao dan Usekovanja glave Svetog Jovana Krstitelja - odredio je njegov životni put. Taj dan je dan strogog posta i molitve. A upravo u duhu toga praznika, u podvigu posta i molitve protekao je Pavlov životni put.

I samo vreme u kojem stupa u ovaj svet upisano je jakim mastilom u srpskoj i svetskoj istoriji. Rođen je u vreme kada je upravo otpočinjao do tada najveći rat na zemlji, Prvi svetski rat, i usled intenziteta kojim je vođen, broja zemalja koje su njime bile zahvaćene i ogromnog broja žrtava koji je odneo, nazvan još - Veliki rat. Rat koji je počeo napadom Austrougarske na Srbiju.

Gojko Stojčević rođen je u Slavoniji, na području tadašnje Austrougarske monarhije. Posle poraza na Ceru, austrougarska vojska 8. septembra 1914. godine kreće po drugi put da osvoji Srbiju, i tako započinje jedna od najtežih i najkrvavijih bitaka u Prvom svetskom ratu, bitka na Drini. Dok Austrougarska nastoji da pokori Srbiju, u njenoj pozadini rađa se budući duhovni poglavar Srba, naroda na koji su upravo krenuli da ga pokore!

TRIDESET godina kasnije, u toku Drugog svetskog rata, u avgustu 1944. godine, upravo na Drini, u Banji Koviljači, desiće se jedan slučaj koji će odrediti dalji životni put Gojka Stojčevića: to je onaj slučaj kada je jednog dečaka, ratno siroče, izbavio iz reke Drine, dok se davio u vodi, ali se nakon toga on sam teško razboleo i pošto se čudesno iscelio doneo odluku da se zamonaši.

Na monašenju, u manastiru Blagoveštenje, uoči Blagovesti 1948. godine, iskušenik Gojko dobio je monaško ime Pavle. Sigurno ne slučajno. I pre nego što će se zamonašiti, Gojko je voleo često da citira Svetog apostola Pavla, pa, kako je bio duhovan, a usto i duhovit, bratija ga je od milošte zvala i - Šavle.

Monah Pavle nastojao je na svaki način da opravda ime koje je poneo, sledeći misionarski put, reči i delo onoga po kome ga je dobio - Svetog apostola Pavla.

Sa imenom Pavle srodio se i po samom etimološkom značenju njegovom: latinski Paulus i grčki Paulos, u prevodu znači - mali čovek. A ko je mali pred ljudima i pred Bogom, taj je, u stvari - veliki.

Kad se oslušnu besede i propovedi patrijarha Pavla, uvideće se da on, posle Gospoda Isusa Hrista, najviše citira upravo apostola Pavla.

Naš savremenik Pavle nastojao je da sledi apostola Pavla u neumornom misionarenju. Bilo je to naročito vidljivo kada je izabran na najvišu crkvenu dužnost. Iako je za patrijarha srpskog izabran u relativno poznim godinama, u 77. godini života, proputovao je više nego 43 njegova prethodnika na tronu Srpske pravoslavne crkve zajedno.

IMA simbolike i u jednom događaju koji se desio neposredno pred izbor na episkopsku dužnost 1957. godine. Za Vaskrs te godine tadašnji protosinđel Pavle (Stojčević), sa grupom srpskih poklonika, bio je u Jerusalimu. Čuvajući uspomenu na događaj kada je Gospod Isus Hrist prao noge dvanaestorici apostola, Jerusalimska patrijaršija ustalila je praksu da na Veliki četvrtak njen patrijarh simbolično opere noge dvanaestorici sveštenika i monaha. Ovoga puta, iz mnoštva sveta, jedan od dvanaestorice odabranih kojima će jerusalimski patrijarh oprati noge bio je potonji srpski patrijarh Pavle. U ovom znamenju mnogi će kasnije videti najavu onoga što je ubrzo posle toga usledilo - izbor protosinđela Pavla za episkopa raško-prizrenskog, na zasedanju Svetog arhijerejskog sabora Srpske pravoslavne crkve, 29. maja 1957. godine.

Na dužnosti episkopa raško-prizrenskog, na Kosovu i Metohiji, odakle se starao i o Raškoj oblasti, ostaće nešto više od 33 Hristove godine. A u to vreme, vreme ateističkog sistema, kada su teror nad pravoslavnim narodom i bezakonje bili najprisutniji upravo na Kosovu i Metohiji, težeg mesta za episkopsku dužnost od ovog nije bilo. Vladika Pavle bio je ne samo svedok nebrojeno mnogo i svakakvih napada na Crkvu Božju i na srpski narod, nego, u skladu sa svojim moćima i ovlašćenjima, i najrevnosniji borac i glasnogovornik protiv tog i takvog nasilja. Zbog toga, a nadasve zbog obavljane dužnosti, i sam je trpeo napade, uvrede i poniženja.

O SVOJIM nevoljama vladika Pavle nije želeo da priča, ali je zato vrlo prilježno, redovno izveštavao crkvene i državne vlasti o nevoljama koje su preživljavali njegovi monasi i sveštenici, i verni narod. Ti njegovi izveštaji ostali su kao dragoceno, autentično i najpotpunije svedočanstvo o stradanju srpskog naroda i Srpske crkve na Kosovu i Metohiji u drugoj polovini XX veka, svedočanstvo o tome šta se sve radilo da se ova srpska pokrajina oduzme od Srba i Srbije! Od pisama i izveštaja episkopa Pavla od 1957. do 1990. godine sačinjena je jedna njegova izuzetno vredna knjiga, jednostavnog naslova - Izveštaji sa raspetog Kosova.

Bio je prvi poglavar Srpske crkve koji je biran u duhu apostolske tradicije. Apostoli su izbor svojih naslednika prepuštali volji Svetoga Duha, prema evanđelskom geslu: "Izvole se Duhu Svetome i nama". Prema tom geslu, 1990. godine, izabran je patrijarh Pavle. A prethodno će među trojicom kandidata koji će ući u izbor za patrijarha, biti izabran tek u devetom krugu glasanja.

SUTRA: SIMBOL SABORNOSTI CRKVE I NARODA