Zla vremena sporo prolaze

FELjTON koji je pred čitaocima "Novosti" je izbor tekstova iz knjige "Kulturna politika u tranziciji" u kojima se autor, bez zazora, upušta u raščlanjivanje uzroka i posledica mnogih zbivanja koja se tiču samog opstanka srpskog društva, budući da je kultura onaj suptilni seizmogram što beleži perspektive uspona ili propadanja jedne nacije.

Kultura je u ovom štivu shvaćena u najširem smislu: od sudbine pijace "Zeleni venac", kao jedne od znamenitosti beogradskog urbanog jezgra, pa do tragično-groteskne sudbine Narodnog muzeja, što ga već više od decenije svaki novi ministar kulture "rekonstruiše", u stvari kreči, skida i stavlja skele, kroji i cepa planove za tu "istorijsku" navodnu rekonstrukciju. Priča o Narodnom muzeju u Beogradu paradigma je nesreće koja razara duh ovoga naroda, to je priča planetarne ekskluzivnosti - budući da nijedan narod na ovoj, još uvek nastanjenoj planeti ne čini od svojih fundamentalnih kulturnih i duhovnih vrednosti ono što Srbi čine od svojih.

TEME kojima se autor ovog štiva bavio tokom prve decenije ovog veka upozoravaju da zla vremena prolaze mnogo sporije nego što kalendar nalaže. Ovo štivo nije uopštena rasprava, još manje pamflet; reč je o krajnje konkretnom pristupu koji se može definisati kao analiza destrukcije sistema vrednosti, koja određuje perspektive, ne samo kulture, već i društva u celini. Rušenjem kulture ruši se država, rušenjem države ruši se privreda, rušenjem privrede srpski narod postaje samo obična radna snaga.

Ovo je temeljno svedočanstvo o društvenim, kulturnim, pa samim tim i političkim zbivanjima tokom jedne, za ovaj narod i ovu državu, nesrećne decenije; ali ovo štivo predstavlja, isto tako, jasno i odrešito definisano nacionalno, patriotsko stanovište, koje je prilog borbi za vaspostavljanje pogaženih kriterijuma vrednosti, koji se tiču samog opstanka srpske nacije.

O BAHATOSTI dosovske vlasti i njenog ministra pravde Vladana Batića najbolje govori primer kada je 21. maja 2002. godine otkriven spomenik caru Stefanu Dušanu bez dozvola Gradskog sekretarijata za urbanizam, zaduženog za zelenu površinu, i Sekretarijata za kulturu. To znači da sudije sude po zakonu, a ministar bez dozvola.

Zanimljivo je da istog dana kada je otkriven spomenik Komisija za spomenike i nazive trgova i ulica donosi odluku o njegovom postavljanju. Na pomenutoj sednici raspravljano je o svim okolnostima za otkrivanje ovog spomenika i donet je zaključak da se prihvati podneti zahtev Ministarstva pravde, iako je u proceduri podnošenja zahteva bilo određenih nerazumevanja - kako su istakli u Sekretarijatu za kulturu. Odluka Komisije postaje validna tek kada se o njoj izjasni i Izvršni odbor (član IO za kulturu Gorica Mojović), a potom i Skupština grada Beograda. Nijedna od ove dve institucije nije se oglašavala o tome, tako da zaključak Komisije za spomenike i nazive trgova i ulica nema pravnu snagu. Ova odluka je od velike važnosti, jer je spomenik podignut na javnoj površini - bez dozvole i mimo zakona.

Na ovaj besramni čin reagovao je advokat Dragoslav Ćetković, koji je istakao: "Car Stefan Dušan definitivno je zaslužio da se njegov spomenik nađe ispred Palate pravde, jer je on sigurno utemeljivač zakonodavstva u našoj zemlji, ali ne slažem se sa načinom na koji je sve urađeno, jer se potvrdilo da i najviši zvaničnici rade na brzinu, ne poštujući minimum pravnih propisa za koje se decidirano zalažu u svojim javnim nastupima."

KOMISIJA za imenovanje ulica i trgova Skupštine grada Beograda za vreme dosovske vlasti, na čelu sa poznatim piscem Svetlanom Velmar-Janković i članovima dr Markom Popovićem, arheologom, i Dragomirom Acovićem, arhitektom, i ostalim manje poznatim članovima, koja je trebalo da da predloge za nove nazive mnogih beogradskih ulica i trgova, rasformirala se u junu 2002. godine (ne završivši posao) podnošenjem ostavki istaknutih članova. Kasnije, na čelo ove značajne komisije dolazi sin poznatog, istaknutog slikara prof. Bože Prodanovića - manje poznati slikar i pisac Mileta Prodanović.

U našoj prestonici ostale su ulice Hrvatska, Bosanska, Zagrebačka, Sarajevska, Osiječka, Hvarska, ali u Zagrebu nema imena srpskih gradova. Radomira Putnika u Sarajevu "prekrštena" je u Zmaja od Bosne, a Vojvode Stepe u Kulina bana....

KO KAŽE da Srbi nisu tolerantan narod?! Posle 10 godina ratova između "naših naroda i narodnosti" u Beogradu i danas možete prošetati gore navedenim ulicama. U Zagrebu i Sarajevu table na zgradama sa imenima srpskih gradova skinute su i bačene u staro gvožđe. Beograđani i dalje imaju Zadarsku, Šibeničku, Riječku, Mostarsku, Skopljansku, Ljubljansku...

U Knez Mihailovoj ulici br. 42 ostao je natpis na fasadi zgrade "Prva hrvatska štedionica", sa jasno uočljivim kukastim krstovima, i Beograđanima to ne smeta. Veoma je zanimljiva činjenica da je 1856. godine zagrebačka vlast za prvog počasnog građanina Zagreba proglasila našeg velikana Vuka Stefanovića Karadžića, a još zanimljivije je da je povelja napisana ćirilicom. Tuđmanova vlast, kada je menjala nazive ulica, prvo je promenila upravo Ulicu Vuka Stefanovića Karadžića.

U glavnom gradu Hrvatske, naravno, više nema Beogradske ulice, a "Srpska ulica" nikada nije ni postojala.

I u Sarajevu je Beogradska ulica preimenovana u Emerika Bluma, a Ulica Vuka Karadžića postala je Pehlivanićeva. Za razliku od Beograda, i Zagreb i Sarajevo imaju ulicu Josipa Broza Tita, a Beograd je nema?!

Centralne vlasti su uvek uzimale ulice za sebe, a Karađorđevići su ih ispravljali, dok su komunisti manje-više bili naklonjeniji Obrenovićima nego Karađorđevićima. Kriterijume o imenovanju ulica postavila je Beogradska opština 1896. godine. Po tim kriterijumima, beogradske ulice dobijale su nazive sve do 1941. godine. Ipak, glavno preimenovanje beogradskih ulica dogodilo se 1946. i 1948. godine, kada je preko 100 ulica promenilo imena.

Dosovska vlast je sve ulice u centru grada koje su komunisti imenovali preimenovala, a ostavila je one na periferiji. U martu 2004. godine Gradska skupština promenila je nazive za 71 ulicu. Na udaru su uglavnom bile ulice sa imenima narodnih heroja, poznatih antifašista i drugih zaslužnih građana ove zemlje. Ovakva "seča" posebno je zahvatila opštinu Vračar.

Ovakva vlast je oličenje istorije, preskače pola istorije a drugu polovinu ispravlja. Zanimljivo je da američki predsednici imaju svoje ulice u Beogradu. U čemu su oni zaslužniji od predsednika Francuske i Rusije? U Beogradu nema ulicu prvi gradonačelnik Beograda Mladen Mladenović, a da ne govorimo da ulicu nema ni Branko Pešić, gradonačelnik i najveći graditelj Beograda. Ulicu nemaju ni kralj Aleksandar Karađorđević, ni kralj Petar Drugi. Vraćen je Bulevar kralja Aleksandra Obrenovića, inače sahranjenog u Crkvi Svetog Marka.


HRABAR NEPRIJATELj

U ZGRADI Narodne banke u Ulici kralja Petra nema obeležja da se na tom mestu rodio naš slavni komediograf Branislav Nušić. Braniocima Beograda spomenik je podigao general Makenzen, koji je okupirao Beograd 1915. godine, i stavio natpis "Hrabrom neprijatelju". Zašto se ćuti o postavljanju spomenika žrtvama ratova i NATO agresije od 1990. do 1999. godine na prostorima bivše Jugoslavije, ako se zna da je raspisivan konkurs i da su odabrani radovi.