Nepopustljivost ključnih igrača

JUGOSLAVIJA je izgleda na putu opšteg raspada, bilo u krvoproliću, bilo, što je malo verovatno, međusobnim sporazumima republika, piše u specijalnoj analizi od 19. februara.

"Armija očigledno samo čeka naređenje od civilnih vlasti da krene i slomi otpor i secesionističke pokrete u severnim republikama; iako to verovatno ne može spasti federaciju, ona se sada suočava sa poniženjem, rasparčavanjem i vojska se priključuje i postaje deo oružanih snaga Srbije...

„Ključni igrači su, ipak, nepopustljiviji nego ikad. Javna podrška za neposrednu secesiju u Hrvatskoj neprekidno raste, i javno mnjenje u ovoj republici se odlučno suprotstavlja bilo kakvoj većoj autonomiji. Srpski predsednik Milošević je nedavno optužio hrvatsku vladu za fašizam i za planiranje genocida nad Srbima. On verovatno veruje da je secesija Slovenije već realnost, a da bi vojna intervencija protiv Hrvatske ojačala sposobnost Srbije da ostvari teritorijalne pretenzije prema drugim republikama."

Komunistička JNA je, dakle, već svrstana uz komunističke (nacionalističke?) Srbe.

PRED Obaveštajnim direktorijumom CIA 14. marta 1991. bila je još jedna iscrpna analiza sa zavađenog Balkana. Rezime:

"Srpska agresivnost u sadejstvu s težnjama za nezavisnost među drugim nacionalnostima povećava verovatnoću da će dezintegracija jugoslovenske federacije biti propraćena nasiljem. Najverovatnija žarišta etničkih sukoba u Jugoslaviji biće suprotstavljanje Srba gomili označenih neprijatelja, među kojima su Hrvati, Albanci, drugi muslimani i Makedonci. Raspad Jugoslavije bi mogao direktno uvući u sukob, navodno, radi zaštite, susedne zemlje sa etničkim ili istorijskim pretenzijama, kao što su Grčka, Bugarska i Albanija."

Sa izvesne distance, analitičari CIA vrednuju doprinos uvođenja parlamentarne demokratije na prostorima SFRJ:

„Demokratizacija i pluralizam u Jugoslaviji nisu doveli do popuštanja političke napetosti. Umesto toga, doveli su do uspona etnički zasnovanih političkih partija koje pomažu cepanje federacije i pružaju mogućnosti da se čuje virulentna nacionalistička mržnja.

SRBI, Hrvati, Slovenci, muslimani, Albanci, Makedonci i mnogi drugi su fokus na prošlost u kojoj je bilo masovnih ubijanja, izdaja, nasilnih seoba, progona i izgona, izgubljenih teritorija. Period od blizu pola veka nije ublažio žestinu i ogorčenje koji su iz Drugog svetskog rata, kada je 1.700.000 Jugoslovena palo kao žrtva uglavnom od ruku drugih Jugoslovena. Najpoznatija i potencijalno najeksplozivnija je mržnja između Srba i Hrvata. Zločini koje su počinili jedni protiv drugih hrvatski fašisti, pripadnici ustaškog pokreta, Titovi etnički mešoviti partizani i srpski rojalistički četnici, još truju politički život, naročito u etnički podeljenoj Bosni i Hercegovini i Hrvatskoj, koja ima malu (12 odsto), ali radikalizovanu srpsku manjinu.

„PONOVNI izbor Slobodana Miloševća na funkciju predsednika Srbije u decembru prošle godine smanjio je izglede za miran raspad Jugoslavije. Njegov čvrstorukaški srpski nacionalizam raspaljuje nacionalističke strasti i separatizam u nesrpskim republikama i u srpskim pokrajinama Kosovo i Vojvodina, sa većinski albanskim i mađarskim stanovništvom. Miloševićeve pretenzije na stvaranje velike Srbije - uključujući teritorijalne pretenzije prema susedima - i njegovo oslanjanje na gvozdenu pesnicu u gušenju prava Albanaca i drugih manjina u Srbiji, izazivaju strah i nezadovoljstvo u drugim republikama. Milošević će verovatno odgovoriti na nedavne masovne antikomunističke demonstracije koje je organizovala protiv njega srpska opozicija tako što će još energičnije krenuti nacionalističkim drumom."

AMERIČKA obaveštajna služba zaključuje da Milošević i vojska drže ključeve budućnosti Jugoslavije.

"Izgleda da Milošević i sam veruje da su dani Jugoslavije izbrojani, iako i dalje javno insistira na očuvanju unitarne jugoslovenske države. On otvoreno planira donošenje novog srpskog ustava koji bi služio kao potvrda postojanja nezavisne srpske države, sugerišući da je u određenoj tački Srbija spremna da ide dalje sama. Takva odluka, međutim, ne isključuje nužno mogući sukob. Milošević ističe da će raspad Jugoslavije postaviti unutrašnje granice koje on označava kao administrativne linije, ali koje tek treba da budu određene, čemu se Hrvatska i Bosna odlučno suprotstavljaju.

„Srpski rukovodioci ukazuju na to da bi mogli eventualno biti zadovoljni secesijom relativno male i etnički homogene Slovenije. Hrvatska, međutim, znači nešto daleko više u kalkulacijama Srbije, velikim delom zbog toga što je u njenih pet miliona stanovnika uključeno i oko 600.000 etničkih Srba, koji žive pomešani sa hrvatskim stanovništvom.

„NAJVEROVATNIJE žarište eventualnih sukoba između Beograda i Zagreba bi predstavljala upravo konfrontacija oko pobunjenih Srba u Hrvatskoj. Srbi u Krajini, u zapadnoj Hrvatskoj, već su jednostrano proglasili sebe autonomnom oblašću Krajina, i obećali da će stvoriti državu nezavisnu od Hrvatske. Oni gledaju na Srbiju kao na zaštitnika i pozivaju Saveznu vladu i JNA da ih zaštite od fašista u Zagrebu. Nerešena situacija između hrvatskih vlasti i Srba u Krajini naglašena je još više oružanim sukobima i povremenim blokadama putnog i železničkog saobraćaja kroz ovo područje.

„Najozbiljniji incident dosad nagoveštava kako bi se mogao razvijati budući oružani obračun. Savezne jedinice, hrvatski policijski komandosi i naoružani srpski civili imali su kratak oružani okršaj preko vikenda 2. marta na području srpskog gradića Pakrac, kada su hrvatske snage ušle u ovaj grad da uguše pobunu lokalnih Srba protiv hrvatskih vlasti. Ovoga puta nije bilo intervencije Srba koji bi poticali izvan Republike Hrvatske, ali najekstremniji nacionalisti u Srbiji već govore o formiranju paramilitarnih jedinica radi odbrane srpske manjine."

I vojnicima JNA je već tada od Amerikanaca "isprobavan" šlem boraca za "veliku Srbiju": "Najveći ostatak vojske bi se verovatno transformisao u srpsku armiju, što bi otvorilo put za dalje sukobe sa Hrvatskom, Bosnom i Makedonijom u ime opštesrpskih ciljeva."

SUTRA: Muslimani ne žele zajedničku državu