Neko se boji visine, a neko zemlje

RODOLjUB Rođa Milovanović je bio jedan od prvih i najboljih "Jatovih" pilota uopšte, i nesumnjivo najpoznatiji i najpopularniji pilot u prvim posleratnim godinama.

Iako je u avijaciju ušao relativno kasno, za njegovu pilotsku biografiju bi se moglo reći da je najbogatija.

Rođen je u Grabovici, u Takovu, 9. februara 1902. godine. Pilotsku školu I vazduhoplovnog puka u Novom Sadu završio je 1929, a godinu dana kasnije i Lovačku školu visoke pilotaže u Zemunu. Na kraju školovanja, u knjižici letenja upisane su sledeće karakteristike: "Odličan pilot lovac, leti sa velikom voljom, siguran i pouzdan pilot, zadatak izvršio sa odličnim uspehom."

Nakon toga je leteo pune četiri decenije, do svoje 69. godine.

Nakon vojne škole, Rođa traga za novim izazovima u civilnom vazduhoplovstvu. Već 1933. je dobio pilotsku dozvolu za turističkog pilota aeroplana, sa kojom je u aeroklubu "Beograd" leteo do 1. maja 1934, kada je prešao u "Aeroput", u kome je kao profesionalni pilot preleteo preko 300.000 kilometara.

U međuvremenu je završio i Pravni fakultet.

POČETKOM Drugog svetskog rata počinje najuzbudljivija faza u životu pilota Milovanovića. Nakon što su 1. aprila 1941. godine piloti "Aeroputa" mobilisani u Transportnu vazduhoplovnu grupu Štaba vazduhoplovstva, tri aviona Lokid Electra 10 sa posadama su prebazirani na aerodrom Divci. Na jednom od ta tri aviona, Rođa i radio-telegrafista Milan Vukobratović, po naređenju Štaba, 7. aprila su odleteli u Grčku, radi dostave službene pošte glavnom štabu saveznika u Atini.

Pri povratku, spazivši jednu eskadrilu nemačkih lovaca, Rođa je naglo prešao u poniranje. Napustivši vazdušni koridor postao je meta engleske protivavionske artiljerije. Posle pogotka u levi motor prinudno su sleteli. Nakon kratkog zadržavanja u Grčkoj, 18. aprila je sa formacijom jugoslovenskih aviona otišao u Kairo, gde se prijavio u RAF. Na ratištu u Severnoj Africi stekao je svoja prva ratna iskustva i ratne uspehe. Engleska štampa je nekoliko puta pisali o njemu, a dobio je i nekoliko odlikovanja, među kojima Orden afričke zvezde.

POČETKOM 1943. godine njegova jedinica je prebačena na Zapadni front, gde je ostao gotovo do kraja rata.

U engleskoj vojsci Rodoljub Milovanović je dobio čin kapetana vazduhoplovstva, a uz već postojeća odlikovanja, za zasluge na Zapadnom frontu dobio je odlikovanje Star 39/41 - koje se dodeljivalo samo najboljim pilotima RAF-a.

Poslednji let u okviru RAF-a izvršio je 18. aprila 1946, a demobilisan je septembra iste godine. Od oktobra 1946. do kraja januara 1947. godine leteo je kao pilot švedskog vazduhoplovstva SAS.

Srce je, međutim, kucalo u ritmu juga. Rođa se vratio u Jugoslaviju i svega mesec dana posle osnivanja nacionalne kompanije počeo da leti u "Jugoslovenskom aerotransportu".

Rođa je prvi let avioniom C-47 obavio za Zagreb i Ljubljanu, 31. maja 1947. godine. Te godine je, pored domaćih linija za Zadar, Zagreb, Ljubljanu, Sarajevo, Titograd, Dubrovnik i Skoplje, leteo i za Bratislavu, Prag, Tiranu, Varšavu, Stokholm i Bukurešt. Početkom 1948. kapetani Rođa Milovanović i Milivoje Arsenijević preleteli su u dva aviona C-47 koji su upućeni na prepravku iz vojne u civilnu verziju u Amsterdamu.

AVIONIMA C-47, DC-3, CV-340, CV-440 Metropolitan i DC--6, Milovanović je u "Jatu", kao saobraćajni pilot, vođa vazduhoplova i instruktor, leteo 14 godina. Pored ostalog, 1955. godine otvorio je liniju za London avionom CV-340. Iste godine sa DC-6 leteo je za Njujork i San Dijego. U letačkoj karijeri u civilnom vazduhoplovstvu nije imao nijedan udes. Kapetan Rodoljub Rođa Milovanović je jedan od dvojice prvih jugoslovenskih pilota koji su preleteli milion kilometara, za šta je, ukazom Josipa Broza Tita, odlikovan Ordenom zasluga za narod II reda. Odlikovan je i Ordenom Svetog Save i Zlatnom medaljom za vrline.

Rođa je bio pilotski fenomen svog vremena, jedinstven i neponovljiv zaljubljenik u nebo - pilot starog kova. Kao i dugogodišnji šef pilota, Aeroputa, i njihov učitelj, kapetan Vladimir Striževski, imao je izvanrednu orijentaciju - na svim terenima i u svim vremenskim uslovima. Za njega su govorili da ima radar u glavi.

LETETI ispod oblaka i probijati se kroz doline mogao je samo kapetan Rođa. Ni on ni njegovi saradnici nisu mogli da objasne neke njegove postupke i manevre avionom. U svakoj situaciji u vazduhu se snalazio kao riba u vodi. Mnogi piloti su mu zavideli, a neki su ga i oponašali, uglavnom neuspešno, pa i tragično. Jedni su govorili da je posredi bila luda sreća. Drugi, koji su ga oponašali, takvu sreću nažalost nisu imali.

Obučio je letenju mnoge tadašnje "poletarce", od kojih su mnogi postali vrsni saobraćajni piloti.

Bio je ljubimac javnosti. Uživao je u ono vreme jedinstvenu popularnost, a posebno su ga voleli novinari.

Dolazak mlađih pilota, školovanih za savremeno letenje, i za upravljanje novim savremenim avionima, potisnulo je kapetana Rođu u zaborav.

POSLEDNjI let u "Jatu" obavio je 29. juna 1960. godine na liniji Beograd - Split - Zagreb, nakon čega je penzionisan.

Prema njegovoj evidenciji, leteo je na 80 tipova aviona, a kao pilot vazdušnog saobraćaja u vazduhu je proveo oko 15.000 časova i prešao preko 4.000.000 kilometara.

Neobuzdane prirode, samouveren i neustrašiv, uvek je nalazio svoja rešenja i često bio u sukobu sa važećim pravilima i normama. Zbog nepoštovanja službenih normi u letenju, više od 20 puta je bio suspendovan i kažnjavan. Čak je 1951. godine dobio rešenje o otkazu, zbog nekog disciplinskih prekršaja, ali je rešenje brzo ukinuto.

General Milan Simović, generalnih direktora "Jata" krajem pedesetih i početkom šezdesetih godina, kažnjavao je pilote iz saobraćajne avijacije tako što ih je slao na privremeni rad u Privrednu avijaciju. Nakon jednog od mnogih nestašluka sa avionom, za kaznu, među ratarima se našao i Rođa Milovanović.

Nakon penzionisanja, od 1963. godine radio je kao inspektor vazdušnog saobraćaja, ali se ni time nije zadovoljio. Od jula 1967. do aprila 1971. godine ponovo je leteo, i to na raznim stranama sveta. Pored ostalog, leteo je kao član posade za kompanije "Lajn er Brindizi" i "Er transport Sahara".

SUTRA: Vuk - i na moru i u vazduhu