HRVATSKA JE BILA KRVAVO JEZERO: Prvi srpski otpor okupaciji bio je politički, a ne oružani

VOĐSTVO Srpske zemljoradničke stranke, na čelu sa Milanom Gavrilovićem, u izboru partnerstva s Nemačkom ili rata sa njom, davalo prednost ratu.

Milan Gavrilović sa sinom Aleksom u Egiptu 1944., Foto Arhiv porodice Gavrilović

Računali su i na mogućnost obaranja postojeće vlasti i uspostavljanja nove vlade, koju su zvali i „revolucionarnom vladom“ sa vladikom Nikolajem Velimirovićem na čelu. Bilo je jasno da kraljevska vojska ne može izdržati sukob s nemačkom vojnom invazijom, pa su od samog početka nastojali da stvore osnovu za gerilski rat. Zemljoradnička stranka je bila jedina politička grupa koja je na tome organizovano radila, pored zvaničnih četničkih formacija koje je stvorio generalštab.

Nakon Gavrilovićevog odlaska u Moskvu gde je imenovan za ambasadora Jugoslavije, taj rad je preuzeo Miloš Tupanjanin. Gavrilović je smatrao da će okupator lako umiriti gradove, ali neće biti u stanju da kontroliše srpska sela. „Oni žive razbacano, oni se sami mogu prehranjivati, a šume i brda će ih štititi od gonjenja“, rekao je Gavrilović Emeriju.

Tražio je da britanska vlada odmah pošalje male radio-stanice i štamparije, a dva vagona oružja i municije sklonili su u centru Beograda. Emeri nije bio ubeđen da pukovnik Draža Mihailović ozbiljno radi na pripremama gerilskog ustanka. Na jednoj večeri ga je pitao za te pripreme, ali on je samo kiselo odgovorio da „sve to zavisi od prethodne redovne ratne kampanje. Kako se stvari razvijaju, izgleda da zemlja ne ide u budući pokret otpora, nego u kapitulaciju”. Čak je saznao posredno da je Mihailović i posle masovnog ustanka u Crnoj Gori 13. jula „mislio da je pobuna preuranjena, ali je bio nemoćan da drži narodno raspoloženje i tako pokušavao da mu se stavi na čelo“.

Istoričari još nisu istražili ulogu funkcionera Srpske zemljo-radničke stranke u podizanju ustanka (gde je do njega došlo). Emeri je znao da je vođa levog krila te stranke Dragoljub Jovanović gotovo komunista. Nije naučno ispitano kako su brojni nekomunistički vođi ustanka misteriozno iščezavali i posle proglašavani narodnim herojima.

Ne treba odgonetati koji je prvi, od dvojice vođa, dao naređenje da se diže na oružje. To je uradila nebrojena gomila trupnih oficira, koji su svoje srpske regrute upućivali kući sa puškom i naređenjem da je sakriju. Onako kako su Josip Broz i pukovnik Dragoljub Mihailović došli u Beograd i na Ravnu goru, na isti način dolazi hiljade ljudi otpuštenih iz vojske, sa naređenjem da se sačuva oružje, jer će im trebati u ratu. Mnogo je takvih grupa naoružanih povratnika iz vojske dolazilo u srpske šume, ali to još nije značilo početak ustanka. Ipak, to je vrlo značajan faktor za njegov kasniji razvoj, jer nema dizanja ustanka bez zaliha oružja.

Prvi srpski otpor učinjenoj okupaciji bio je politički, a ne oružani. On će se kasnije utopiti u celinu četničkog pokreta, kao i mnoge druge grupe. Četnike nije stvorio njihov vođa pukovnik Mihailović, nego oni njega. Oni su jedan komonvelt različitih četničkih odreda, koji su se utopoli u njega, a da se opšte ujednačavanje nikada nije do kraja izvršilo, slično je i sa komunistima. Nemačka i policija nove hrvatske države su dobile liste članova komunističke partije. Muslimani i katolici u hrvatskoj državi su pozivani da im se kaže da se zna šta su i ko su, pa pušteni. Srpski komunisti su odmah streljani.  Oni su počinjali ustanak i bez odluke njihovog vođe, za koga nisu znali kako mu je pravo ime.
Glavni  razlog za veliki ustanak i oslobodilački rat 1941. bio je pokolj srpskog pravoslavnog stanovništva. Nauka nije ustanovila kada je vođstvo nove hrvatske države donelo odluku da se pravoslavno stanovništvo odstrani, ubijanjem i gonjenjem. Njihov nekadašnji prijatelj Branko Jelić u svojim uspomenama navodi da su još u italijanskom egzilu, u Firenci i Rimu, bili impresionirani turskom likvidacijom Jermena u Prvom svetskom ratu, a da niko Kemala Ataturka za to nije optužio ili pre njega sultana i njegove paše.

Sva svedočanstva od prvog dana sloma jugoslovenske države i stvaranja jedne hrvatske, govore o tome da dolazi vreme progona Srba i Jevreja iz te države. Srpski regruti u Sarajevu, u vreme dok su jugoslovenska vojska i državne vlasti tamo postojale, videli su da se deset hiljada tamošnjih Jevreja boji više svojih muslimanskih suseda, nego nemačke vojske koja se očekuje. Već u prvim vestima se govori o likvidaciji Srba. Italijanski istoričar Salvatore Loi (Loi) u zbirci dokumenata i svedočanstava o italijanskim vojnim operacijama u Jugoslaviji 1941-1945, veli (1978) da je „između kraja aprila (pokolj u srezu Bjelovar) i prve polovice avgusta 1941. godine Hrvatska bila jezero krvi. To istrebljenje predstavlja najvarvarskiju i najhalucinantniju stranicu u Drugom svetskom ratu, goru po brutalnosti i broju žrtava od iste likvidacije Jevreja, što je programirao Rozenberg u Trećem rajhu“,

Iako  formalno i deklarativno fašistička, nova hrvatska država se razlikovala i od nemačkog nacističkog koncepta totalitarizma, kao i od italijanskog koncepta „etičke države“. Svi su njeni ideolozi uvek isticali da je osnovana na učenju Katoličke crkve iz vremena socijalnog katolicizma. Papska poslanica „ Rerum novarum“  iz 1891. polazište je i kraj svih programa o uređenju države. Bila je „Katolička diktatura“  kako ističe Antoni Rouds (Aantony Rhodes: The Vatican in the Age Dictatos, 1973.) U osnovi je taj tip totalitarizma bio gori od onoga u zapadnoevropskim fašističkim zemljama. Iz katoličke ideologije se napajao idejama o demokratskoj, parlamentarnoj državi kao dekadenciji koja vodi u ateističko društvo. U istom smislu je i tradicionalni antisemitizam, sa porukama negacije kapitalističkog poretka koji se svetu nameće iz anglosaksonskih država. Osnovni smisao masovne podrške koju je ta država dobila od običnog naroda je vera da katolička država stvara buduću božju zajednicu, pa je Civitas Dei glavni simbol koji vodi. Katolička netolerancija prema pravoslavlju je podloga i ideologije i politike, osvojila je celu kulturu. Islam je prihvaćen kao gnezdo hrvatske nacije, ali je iz njega religiozna netolerancija prema pravoslavlju privukla najveći deo muslimanskog stanovništva da prihvati svest da su samo deo hrvatske nacije, druge vere. Spomenik kralju Petru I, koga je podigao Ivan Meštrović u središtu Zagreba, dodatkom tri minareta pretvoren je u džamiju. Narod je tu bogomolju nazivao podrugljivo „pidžamija“. Oko tog simbola se ipak stvaralo jedno novo totalitarno društvo budućnosti.

LOGOR NA NERETVI

JEDAN od osnovnih ciljeva genocida bio je  da se silom stvori većina hrvatskog stanovništva u Bosni i Hercegovini i zaleđu jadranske obale, posebno Dubrovnika, hrvatsko vođstvo je najpre planiralo da na donjoj Neretvi izgradi ogromni koncentracioni logor. Italijanska vojska to nije dozvolila na području Kninske Krajine, pa je hrvatsko vođstvo izgradilo koncentracioni logor na Savi u Jasenovcu. Pored glavnog sabirnog centra, izgradili su još nekoliko manjih, a na bosanskoj strani (Gradina) ostalo je stratište velikog dela žrtava. U kraška područja su poslati stručnjaci za proračunavanje kraških jama, da procene kolike su mogućnosti da se okolno stanovništvo  baca u njih. Jedna od tih jama je u neposrednom krugu franjevačkog manastira Humac kod Ljubuškog. Druga je u zaleđu Dubrovnika (Hutovo). Kako su jugoslovenski komunisti ovaj sistem jama (Foiѕ) primenili oko Trsta 1945, on je ostao poznat u celom svetu.

SUTRA: KRVAVE ORGIJE VODILI KATOLIČKI SVEŠTENICI

Preporučujemo

Feljton

1 3

FELjTON - DVA RAZROKA OKA U ISTOJ GLAVI: Momir Bulatović je odbio ultimatum SAD da okrene leđa Srbiji

02. 07. 2022. u 18:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije