FELJTON - LEPEZA ANTISRPsKIH ORGANIZACIJA U ZEMLJI: Sporazum Mačeka i Ćana predviđao je stvarenje personalne unije Italije i Hrvatske

NAJOPASNIJA teroristička antijugoslovenska i antisrpska organizacija bio je ustaški pokret, formalno organizovan 1932. godine u inostranstvu, pod vodstvom Ante Pavelića koji je napustio Jugoslaviju posle šestojanuarske diktature 1929. godine.

Vlatko Maček je igrao dvostruku igru sa Rimom i Beogradom, Foto "Vikipedija"

Za ustaše je Jugoslavija bila tamnica naroda, sinonim srpske hegemonije nad hrvatskim narodom, versajska tvorevina koju je trebalo srušiti nasilnim putem. Kao snage ekstremnog nacionalizma, ustaše su dolazile u sukob i sa politikom Vlatka Mačeka, koji se praktično nalazio na čelu kompaktnog, do stvaranje Banovine, hrvatskog nacionalnog pokreta. Maček se, za razliku od Stjepana Radića, bližio klerikalcima. Naglašavanjem da je hrvatski narod katolički narod obezbeđivalo se jedinstvo gotovo celog hrvatskog naroda u borbi za dobijanje nezavisnosti od Beograda. Maček je 1937. stvorio Blok narodnog sporazuma sa srbijanskom opozicijom (demokrati, zemljoradnici i Glavni odbor radikala sa dr Mišom Trifunovićem), koji se borio da režim prinudi na preuređenje države na nacionalnim osnovama. Kao i 1929, kada je očekivao da postigne sporazum sa krunom, Maček je i 1939. ostavio na cedilu Udruženu opoziciju, nastojeći da postigne rešenje hrvatskog pitanja u sporazumu sa knezom Pavlom. Da bi dobio međunarodnu podršku za svoj program rešenja hrvatskog pitanja, Maček je slao emisare na zapad - u demokratske i totalitarne zemlje. No, Milan Stojadinović je razvijanjem dobrih međunarodnih odnosa sa Nemačkom i Italijom, razvijanjem jugoslovensko- italijanskih i jugoslovensko-nemačkih odnosa, blokirao podržavanje hrvatskih zahteva. Na osnovu sporazuma sa Rimom, Stojadinović je postigao povratak dela ustaša u Jugoslaviju, sa Milom Budakom na čelu, računajući da će ih tako bolje držati pod svojom kontrolom. U cilju postizanja što boljeg pregovaračkog položaja sa knezom, Maček je preko svojih ljudi, ing. Amadeo Karnelutija i markiza Bombelesa, pregovarao sa grofom Ćanom.

REZOLUCIJA Hrvatskog narodnog zastupstva od 15. januara 1939. već je ukazivala na međunarodnu stranu hrvatskog pitanja. Italijani su pokušavali da ostvare svoj uticaj u Hrvatskoj i spreče nemačko mešanje. Velika Britanija je, pak, težila da postigne snaženjem Jugoslavije time što bi se ona „iznutra ujedinila". Maček je koristio i jednu i drugu stranu da bi izvojevao što povoljniju taktičku poziciju za buduće pregovore sa Beogradom. Ova politika, koliko god bila shvatljiva, sa političke tačke gledišta, ipak je unosila faktor defetizma i nepoverenja u srpsko-hrvatske odnose. Maček je maja 1939. čak prešao dozvoljenu granicu, prenoseći preko Karnelutija Ćanu da je Hrvatska spremna da ostvari svoju slobodu pobunom protiv Beograda. Sačinjeni tekst sporazuma u Rimu predviđao je da će Italija odrediti Mačeku novčana sredstva za organizaciju unutrašnje pobune. Bez obzira što Maček nije potpisao sačinjeni sporazum, reč je o traženju alternativnih rešenja van postojeće države koja se ne mogu drukčije tretirati nego kao veleizdaja. No, Maček je nastavio razgovore sa Beogradom, koji su doveli do Sporazuma Cvetković - Maček. Očigledno da i njemu nije odgovarao Ćanov predlog da se posle zbacivanja jugoslovenskih vlasti stvori personalna unija sa Italijom. Italijani su se, kao što se vidi iz sačinjenog sporazuma od 26. maja 1939, obezbeđivali na taj način što bi vlada pod predsedništvom Mačeka imala i jednog italijanskog namesnika, dok bi ministarstva rata i spoljnih poslova u prvo vreme bila zajednička sa Italijom.

BUGARSKA je tajno podržavala separatističko-terorističku organizaciju Ivana Vanče Mihajlova, odnosno vrhovizirani VMRO (Unutrašnja makedonska revolucionarna organizacija). Ideja slobodne Makedonije bila je u „Južnoj Srbiji" sve rasprostranjenija. Autonomističko-separatistički pokret uzeo je širok zamah naročito kod omladine.

Zvanični faktori u Makedoniji branili su oficijelnu tezu o „Južnoj Srbiji" i samim tim olako poistovećivali otpor Makedonaca posrbljivanju sa uticajem bugarske politike preko „makedonstvujuščih", koji su ga koristili za razjarivanje antisrpskih strasti i potiskivanje svake srpske manifestacije. Iz izvora se vidi da se u gradovima Makedonije sve manje osećalo da ima Srba. Manifestacije bugarske propagande ogledale su se u javnom slušanju Radio Sofije. Makedonci su napuštali stari srpski običaj da slave slavu i prelazili na proslavu imendana. Pevalo se u slavu „Germanije" koja treba da donese slobodu Makedoniji. Autonomističko-separatističke ideje prodrle su i u makedonsko selo. Očekivani su padobranci kao oslobodioci od srpskog ropstva. Širena je psihoza da će prilikom prevrata koji se očekivao svi Srbi biti poubijani.  Vladini poverenici optuživali su političare - izrode, koji su se izdavali za Srbe, vodeći antisrpsku politiku kojom se izdavala srpska stvar u Južnoj Srbiji, „Dedovini našoj, plaćenoj stotinama hiljada srpske najčistije krvi". Oni su ocenjivani kao egoisti, čak kao zločinci prema našoj Otadžbini, naročito prema našoj užoj Otadžbini - Moravsko-vardarskoj celini. Osvajanjem makedonskog dijalekta sve manje se govorilo srpski. Od vlade se tražilo da se uvede čvrsta i poštena ruka, inače će biti kasno. Ovakvo ponašanje podsticala je i bugarska propaganda, koja je tvrdila da Makedonija nije izgubljena za bugarski narod i da u njoj danas postoji zdraviji bugarski duh no što je ikada bio.

SISTEMATSKO osiromašenje Makedonije izazivalo je još veću mržnju prema Srbima. Srpsku politiku zagovaralo je posle 22 godine samo srpsko stanovništvo, dok je svuda nadvlađivao autonomni duh. Vojni obveznici otkazivali su poslušnost ili stavljali do znanja da će se prvom prilikom predati. Vojnici - Makedonci nisu osećali ni trunku ljubavi prema postojećoj državi, očekujući željno njen raspad. Poraz koji je pretrpela Francuska bolno je odjeknuo kod svih Srba u Makedoniji, za razliku od stanovništva južno od Ristovca, koji su istupali za protivnike versajskog diktata, to jest za Nemačku, Italiju i „Rusiju". Nemačkim pobedama radovali su se Bugari, Mađari i Makedonci, a najviše Makedonci. Svaku nemačku žrtvu osećali su kao svoju. Bivši ministar građevina radikal Miloš Robić smatrao je da su Srbi „mangupskom politikom izgubili gotovo sve na jugu i čeka se trenutak kada ćemo definitivno izgubiti sve, stvoreno krvlju tolikih generacija srpskog naroda".

Lepeza političkih i nacionalnih strujanja pokazuje da se sve snažnije ispoljavala makedonska nacionalna samosvest, koju su naročito podsticali komunisti, kao i levo krilo VMRO, polazeći od Makedonije kao posebnog subjekta i samobitnosti makedonskog nacionalnog bića, istina u sazrevanju. Posebnu struju činili su „makedonstvujuščiji" koji su u Bugarskoj razvijali propagandu u prilog Makedonaca kao Bugara, podržavali reviziju granice i nastojali da stvore što jača uporišta za svoje delovanje u Makedoniji.

Autonomistička struja je na bazi neuspeha srpske politike u Makedoniji i snažnog propagandnog zračenja iz Bugarske sve više jačala u redovima omladine, građana i postepeno osvajala i makedonsko selo. Na eventualni dolazak Bugara gledalo se kao na nacionalno oslobođenje. Prosrpska linija u Makedoniji je sasvim izgubila tlo uoči Aprilskog rata, oslanjajući se na zvaničnu srpsku propagandu i ideologiju, na aparat vlasti, činovništvo srpskog porekla i srpske političke stranke koje su imale svoje ogranke na jugu.

NEMAČKA AGENTURA

ANTIJUGOSLOVENSKU  i antisrpsku politiku, pored ustaške organizacije Anta Pavelića,  u Hrvatskoj banovini, sprovodila je Hrvatska nacionalsocijalistička stranka dr Stjepana Buća, predstavljajući praktično agenturu nemačkog konzulata u Zagrebu. Isticala se propagandom nemačkog nacionalsocijalizma i politike Trećeg rajha, napadima na masone, solunaše („solundžije"), „izdajničke kretene" iz redova hrvatskog naroda koji služe "robijaškom zagrljaju Beograda".

 SUTRA: BRITANCI ORGANIZUJU OTPOR SILAMA OSOVINE  

Preporučujemo

Feljton

0 0

FELjTON - PROBUĐENA ROMANTIČNA PANSLAVISTIČKA OSEĆANjA: Beograđani su 6. jula 1940. pozdravili dolazak sovjetskog poslanika Viktora Plotnjikova

23. 07. 2024. u 18:00

Feljton

0 1

FELjTON - SOVJETSKI SAVEZ POČINjE DA PODILIZI SLOVENIMA: Uspostavljnje diplomatskih odnosa sa SSSR unelo strepnju među ruskom emigracijom

22. 07. 2024. u 18:00

Feljton

0 0

FELjTON - NAMESNIČKI REŽIM MENjA POLITIKU PREMA MOSKVI: Uloga Rusije u sticanju nezavisnosti bila je duboko urezana u svest srpskog naroda

21. 07. 2024. u 18:00

Feljton

0 0

FELjTON - BEČKI I KOMINTERNINI STEREOTIPI O SRBIMA: Projekat o "srpskoj zemlji", kao autonomiji koji je vlada izradila 1940. nije ostvaren

20. 07. 2024. u 18:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije