SRBI ZAPOVEDNICI U PAVELIĆEVOJ VOJSCI: Mihajlo Lukić pred rat unapređen je u generala, u vojsku NDH stupio je odmah po njenom osnivanju

USTAŠKA Nezavisna Država Hrvatska imala je fašistički i rasistički režim. Srbi, Jevreji i Romi progonjeni su u njenim granicama prema rasnim zakonima.

Jovan Iskrić iz Banatskog Karlovca u čin generala je unapređen 1944. godine , Foto "Vikipedija"

Tokom rata ubijene su desetine hiljada Roma i Jevreja i više stotina hiljada Srba. Ipak, kada je 1942. režim imenovao Državni sabor, jedan od petorice članova njegovog predsedništva bio je, prema tumačenju ustaških vlasti Hrvat pravoslavac dr Savo Besarović. Besarović, predratni Srbin, advokat i Pavelićev prijatelj, postao je još i ministar u hrvatskoj vladi.

Bilo je nečeg samovoljnog i balkanski proizvoljnog kod ustaša, inače uverenih da su Hrvati germanski narod potekao od starih Gota. U vreme kada su u logorima masakrirane čitave oblasti, srpske vladike žive potkivane, a slikari klani, lične veze i privatni afiniteti, baš kao i sebične ambicije i strukovna zatucanost, učinili su da pojedini bivši austrougarski oficiri pristanu da služe režimu koji je progonio njihove jednovernike i bivše sunarodnike.

Milan Uzelac je rođen 1867. godine u središnjoj Mađarskoj. Bio je potpukovnik kada je 1912, u četrdeset petoj godini, postavljen za prvog komandanta austrougarskog ratnog vazduhoplovstva. Za vreme njegovog komandovanja austrougarsko vazduhoplovstvo je postalo samostalan rod vojske. Posle rata je živeo u Petrinji. Ministarstvo vojske i mornarice Kraljevine SHS poverilo mu reorganizaciju ratnog vazduhoplovstva. Penzionisan je 1923. godine. Iz penzije je aktivan u jugoslovenskoj avio-industriji. Bio je akcionar i član upravnog odbora fabrike aviona „Ikarus“. NDH je tek bila stvorena, kada je Uzelac prihvatio ponudu da kao general pomogne stvaranje hrvatskog ratnog vazduhoplovstva. Tada je imao sedamdeset četiri godine. Penzionisao se novembra 1941, ali je ostao odan Paveliću. Posle 1945. mu je suđeno, a u zatvoru je proveo dve godine. Živeo je mirno u Petrinji, kao penzioner, do 1954. godine.

Mihajlo Lukić (1866-1961) rođen je u Podravini. Završio je vojne škole u Austrougarskoj.

Učestvovao je u Prvom svetskom ratu, a karijeru je nastavio u vojsci Kraljevine Jugoslavije. Školovao se Francuskoj, pa preuzeo katedru strategije na Vojnoj akademiji u Beogradu. Pred Drugi svetski rat unapređen je u generala i postavljen za komandanta u Sloveniji. Predao se Nemcima, a u vojsku NDH stupio je odmah po njenom osnivanju. Ratovao je sa ustanicima širom NDH, a od aprila 1943. bio je zapovednik Trećeg domobranskog zbora u Sarajevu. Sadejstvovao je sa zloglasnom Crnom legijom Jure Francetića. „Zbog velikih zasluga za izgradnju oružanih snaga NDH“ dobio je titulu viteza. Odlikovan je „Hrvatskim trolistom 1. stupnja s hrastovim grančicama“. Ovaj orden dobila su samo četvorica ustaša: Slavko Kvaternik, Jure Francetić, Rafael Boban i Lukić. Mihajlo Lukić se izjašnjavao kao Hrvat pravoslavac i bio jedan od osnivača marionetske Hrvatske pravoslavne crkve. Posle rata osuđen je na deset godina zatvora. Odležao je pet. Umro je u Zagrebu kao penzioner.

Đuro Gruić je 1941. imao pedeset četiri godine. Rođen je kao Srbin u Sremskoj Mitrovici.

Drugi svetski rat dočekao je na mestu komandanta pozadine u Generalštabu vojske Kraljevine Jugoslavije. U NDH je dospeo do dužnosti načelnika Generalštaba Hrvatskih oružanih snaga. Ovaj Pavelićev „Kajtel“ pratio je poglavnika u jednu od poseta Hitleru septembra 1944. godine. Uporan u borbi, pred nadirućim jedinicama NOV sklonio se u Austriju. Britanske trupe su ga zarobile i izručile partizanskim vlastima. Vojni sud u Beogradu osudio ga je na smrt. Na suđenju je izjavio: „Veliki broj Srba pravoslavaca bio je visoko pozicioniran u Hrvatskoj vojsci, a veliki broj civila, pravoslavaca i Srba svoju su obavezu prema državi odrađivali na druge načine.“ Streljan je u jesen 1945, pored Besarovića jedini među Srbima dvostrukim kvislinzima u NDH.

U KALESIJI u Bosni i Hercegovini rođen je 1890. Đuro Dragićević. U austrougarskoj vojsci dostigao je čin kapetana. Iako do njene propasti nije navršio tridesetu godinu života, za pokazanu hrabrost u Prvom svetskom ratu odlikovan je Krstom viteškog reda Marije Terezije, ordenom koji je ukupno dobilo tek 115 oficira. Vojnu službu nastavio je u Kraljevini SHS. Aprilski rat 1941. dočekao je kao pukovnik, pomoćnik komandanta protivvazdušne odbrane jugoslovenske vojske. Smesta je prihvatio Pavelićev poziv i u vojsci NDH imenovan je za komandanta artiljerije. Pred kraj rata prešao je u Berlin kao vojni diplomata. Zarobila ga je Crvena armija. Dve godine je proveo u sovjetskim logorima u Nemačkoj, pa još sedam u SSSR. Oslobođen posle Staljinove smrti, živeo je u Austriji do smrti.

Fedor Dragojlov rođen 1881. takođe je postao vitez i NDH. Dragojlov je imao trideset sedam godina i bio je generalštabni potpukovnik kada je propala Austrougarska. Umesto da stupi u Vojsku kraljevine SHS, vratio se u rodno Pančevo. Tamo je bio direktor pivare.

Kada je proglašena NDH, preselio se u Zagreb, gde je stao na čelo jednog odseka u Generalštabu. Sledeće godine postao je general. Od 1943. je bio na mestu načelnika Generalštaba vojske NDH. Ratovao je u Bosni, za njegovom vojskom ostala su spaljena sela i masakrirani srpski seljaci. Nakon poraza zarobili su ga Britanci, ali ga nisu izručili Jugoslaviji iako je potraživan kao ratni zločinac. Posle rata se odselio u Argentinu. Sve do smrti je bio odani pripadnik ustaškog pokreta.

Dušan Palčić je kao pravoslavac rođen u Zagrebu 1881. I on je bio carski austrougarski i potom jugoslovenski kraljevski oficir. U NDH je postao ustaša. Dospeo je do najvišeg čina u ustaškoj vojsci, hrvatskoj verziji Es-Es-a, postavši krilnik (general). Vodio je Državnu radnu službu. Učešće u ovoj službi, koje je trajalo godinu dana, bilo je obaveza svih građana starosti između 19 i 25 godina života. Dušan Palčić je nosio zvanje „državni vođa rada“. Ostao je kao penzioner u Zagrebu, gde je umro dvadeset godina posle rata.

Jovan Iskrić (1884-1963) rođen je u Banatskom Karlovcu. Učestvovao je u Prvom svetskom ratu kao austrougarski oficir. Ratovao je i u Srbiji. Teško ranjen u grudi, posle oporavka vratio se na Srpski front. Iskrić je takođe bio među sto petnaest oficira odlikovanih Krstom viteškog reda Marije Terezije. Bio je jugoslovenski i oficir NDH. Čin generala dobio je 1944. godine. Posle rata je nastavio da živi u Zagrebu.

Miroslav Opačić je rođen na većinski srpskom Kordunu, kao i mnogi njegovi klasići.

Služio je u austrougarskoj i jugoslovenskoj vojsci. Kao general, 1941. je obukao hrvatsku uniformu. Bio je nadzornik tehničkih trupa Kopnene vojske. Posle rata je prešao u katoličanstvo. Isto je bilo i s Jovanom Pribićem. Trinaesti Srbin, general u NDH Miloš Ožegović, penzionisan je 1942, a umro je pre završetka rata.

U PAVELIĆEVOJ državi je 1942. osnovana je nekanonska Hrvatska pravoslavna crkva (HPC). Fašistički režim je tako pokušavao da dodatno asimiluje preživele i neprekrštene Srbe. Bila je to i poruka da u NDH na delu nisu verski progoni. Pronađen je jedan ruski emigrant, odbegli monah Germogen i postavljen na čelo ove „crkve“ koja nije imala monaštva, ni sveštenstva, ni vernika. Organizaciju crkve sproveo je Miloš Oberknežević, Beograđanin, tridesetogodišnji pravnik koji je pre 1941. bio pravni savetnik u administraciji Srpske pravoslavne crkve u Sremskim Karlovcima. Zarobljen je u Aprilskom ratu kao sudski kapetan, ali je umesto da bude upućen u zarobljeništvo, prebačen u Zagreb, gde se primio organizovanja marionetske crkve. Oberknežević je autor crkvenog ustava HPC, a bio je sekretar njenog poglavara. Posle nekoliko godina zatvora, iselio se u Venecuelu. Povremeno je pisao i davao izjave za časopise ustaške emigracije.

Savo Besarović, pravoslavac ministar u vladi NDH, posle rata je osuđen na smrt. Pre nego što je pogubljen, povikao je: „Imao sam čast da sam bio ministar u Vladi Nezavisne Države Hrvatske. Umirem kao Hrvat za svoju domovinu Hrvatsku. Živio dr Ante Pavelić! Živio hrvatski narod!“

DOMOBRAN IZ PLjEVALjA

JEDAN domobranski general Milan Desović (1895-1960) rođen je u Pljevljima, u Osmanskom carstvu, kasnije Crnoj Gori. Ovaj oficir u Vojsci Kraljevine Jugoslavije bio je oficir u legiji koja se od 1941. do leta 1942. borila na Istočnom frontu. Tokom tog ratovanja zaslužio je nemački Gvozdeni krst. Kasnije je bio diplomata u Berlinu i Bratislavi. Kao ratnog zarobljenika američka vojska ga je predala jugoslovenskim vlastima. Osuđen na petnaestogodišnju robiju, oslobođen je 1958. godine. Umro je u Minhenu 1968. godine.

 SUTRA: KNjAZ NIKOLA POTPISUJE SPORAZUM O UJEDINjENjU  

Preporučujemo

Feljton

0 3

PREĆUTKIVANjE IZDAJE U ZAJEDNIČKOJ DRŽAVI: U posleratnim vladama Svetozar Pribićević je bio ministar unutrašnjih poslova i prosvete

05. 03. 2025. u 18:00

Feljton

0 3

UNUK VOĐE PRVOG USTANKA POSTAJE SIMBOL IZDAJNIKA: Tokom Velikog rata Bogićević u Cirihu samovoljno pregovara o sklapanju separatnog mira

04. 03. 2025. u 18:00

Feljton

0 8

AUSTRIJSKI GRADONAČELNIK MINISTAR KRALjEVINE SHS: Južni Sloveni tokom Prvog svetskog rata izvršili većinu zločina nad srpskim narodom

03. 03. 2025. u 18:00

Feljton

0 5

ZA SARADNjU SA OKUPATOROM U SRBIJI NIKO NIJE KAŽNjEN: U Kragujevcu optuženo je 46 građana. Svi su oslobođeni...

02. 03. 2025. u 18:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije