"BATUT" OBJAVIO VAŽNO UPUTSTVO O MAJMUNSKIM BOGINJAMA: Kakva je klinička slika i kako da se čuvate - ove grupe ljudi su u posebnom riziku

INSTITUT za javno zdravlje Srbije "Dr Milan Jovanović Batut" objavio je na svom sajtu epidemiološko karakteristike majmunskih boginja, koje su se pojavile u 17 zemalja, i prevenciju u vezi sa njima. U njemu se ističe da one nikada nisu zabeležene kod nas.

Foto Tanjug

- Majmunske boginje su virusna zoonoza (virus koji se na ljude prenosi sa životinja) sa simptomima veoma sličnim onima koji su se ranije javljali kod pacijenata sa velikim boginjama, iako je bolest klinički manje teška. Sa iskorenjenjenjem velikih boginja 1980. godine i kasnijim prestankom vakcinacije protiv velikih boginja, majmunske boginje su ostale kao najvažniji virus iz roda Ortopoxvirus za javno zdravlje. Majmunske boginje se prvenstveno javljaju u centralnoj i zapadnoj Africi, često u blizini tropskih kišnih šuma a sve češće se pojavljuju u urbanim područjima. Životinje kao domaćini ovog virusa uključuju niz glodara i primata. Bolest je prvi put otkrivena kod majmuna 1958. godine, a prvi slučaj obolevanja kod ljudi zabeležen je 1970. godine. Od tada do danas u našoj zemlji nisu registrovani slučajevi obolevanja od majmunskih boginja - navodi "Batut".

Epidemiološki podaci o majmunskim boginjama

Majmunske boginje (engleski: Monkeypox) su prvi put otkrivene 1958. godine kod majmuna koji su se koristili za sprovođenje istraživanja na životinjama. Prvi slučaj obolevanja od majmunskih boginja kod ljudi zabeležen je 1970. godine kod 9-mesečnog dečaka u Zairu, danas Demokratska Republika Kongo. Od tog vremena, majmunske boginje su postale endemske u Demokratskoj Republici Kongo, a proširile su se i na druge afričke zemlje, uglavnom u centralnoj i zapadnoj Africi – Benin, Kamerun, Centralnoafrička Republika, Demokratska Republika Kongo, Gabon, Obala Slonovače, Liberija, Nigerija, Republika Kongo, Sijera Leone i Južni Sudan.

- Pravo opterećenje majmunskim boginjama nije poznato. Izvan Afrike, prvi prijavljeni slučajevi majmunskih boginja bili su 2003. godine u Sjedinjenim Američkim Državama kada je registrovano 47 potvrđenih i verovatnih slučajeva, zaraženih nakon kontakta sa kućnim ljubimcima, prerijskim psima uvezenim iz Gane. Majmunske boginje su bolest od globalnog značaja za javno zdravlje jer ne pogađa samo zemlje zapadne i centralne Afrike, već i ostatak sveta. Prva epidemija majmunskih boginja izvan područja Afrike je registrovana 2003. godine u Sjedinjenim Američkim Državama i bila je povezana sa kontaktom sa zaraženim kućnim ljubimcima, prerijskim psima. Ovi kućni ljubimci su bili smešteni sa gambijskim pacovima i puhovima koji su uvezeni u zemlju iz Gane. U ovoj epidemiji registrovano je preko 70 slučajeva obolevanja od majmunskih boginja u SAD. Majmunske boginje su takođe prijavljene u Izraelu kod putnika iz Nigerije, u septembru 2018, u Ujedinjenom Kraljevstvu u septembru 2018, decembra 2019, maja 2021. i maja 2022. godine, u Singapuru u maju 2019 i Sjedinjenim Američkim Državama u julu i novembru 2021. godine - navodi se u uputstvu.

Od 13. do 21. maja 2022. godine, u 12 zemalja u svetu je registrovano 28 slučajeva sumnje i 92 potvrđena slučaja majmunskih boginja.

- Najveći broj slučajeva je registrovan u Ujedinjenom Kraljevstvu, Španiji i Portugaliji (21 do 30), zatim u Australiji, Belgiji, Kanadi, Francuskoj, Nemačkoj, Italiji, Holandiji, Švedskoj i Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) (1 do 5). Većinu potvrđenih slučajeva pripada populaciji muškaraca koji imaju seksualne odnose sa muškarcima (MSM). Za sada nije zabeležen nijedan smrtni ishod među obolelima. Većina slučajeva ima lezije na genitalijama ili perigenitalnom području, što ukazuje na to da se prenošenje verovatno dešava tokom bliskog fizičkog kontakta tokom seksualnih aktivnosti. Ovo je prvi put da su lanci transmisije registrovani u Evropi bez poznatih epidemioloških veza sa zapadnom ili centralnom Afrikom, gde je ova bolest endemska - navodi se u uputstvu "Batuta".

Uzročnik majmunskih boginja je dvolančani DNK virus koji pripada porodici Poxviridae, rodu Ortopoxvirus koji uključuje i viruse variole (variola major i variola minor), kravljih boginja (cowpox) i vakcinije (vaccinia). Postoje dve različite genetske klade virusa majmunskih boginja i to klada centralne Afrike (sliv Konga) i klada zapadne Afrike. Virusi klade sliva Konga su se pokazali kontagioznijim i izazivali su teže kliničke forme bolesti.

Period inkubacije iznosi 6-14 dana, a može varirati od 5-21 dan.

Majmunske boginje - klinička slika

Klinička slika majmunskih boginja kod ljudi je slična kliničkoj slici velikih boginja, ali znatno blaža. Majmunske boginje počinju groznicom i jezom, glavoboljom, bolovima u mišićima i leđima i iscrpljenošću, a može se javiti kašalj i bol u grlu. Glavna razlika između simptoma majmunskih boginja i velikih boginja je u tome što kod majmunskih boginja može doći do uvećanja limfnih čvorova (limfadenopatija). Uvećani limfni čvorovi se javljaju na vratu (submandibularni i cervikalni), pazuhu (aksilarni) ili preponama (ingvinalni) i javljaju se na obe strane tela ili samo na jednoj. U periodu od 1 do 3 dana (ponekad i duže) nakon pojave groznice, kod pacijenta se razvija osip, koja često počinje na licu (95% slučajeva), a zatim se širi na ekstremitete (dlanovi
i tabani 70% slučajeva) i druge delove tela (oralna sluzokoža, genitalije, konjuktive, rožnjača).

Osip prolazi kroz faze makule, papule, vesikule, pustule i kruste koje na kraju otpadnu. Bolest obično traje 2-4 nedelje.

Prevencija

Prevencija majmunskih boginja podrazumeva primenu opštih i specifičnih mera prevencije. Podizanje svesti o faktorima rizika i edukacija ljudi o merama koje mogu preduzeti u cilju smanjenja izloženost virusu glavna je strategija prevencije majmunskih boginja.

- Smanjenje rizika od prenošenja virusa sa čoveka na čoveka i kontrola pojave epidemije postiže se kroz epidemiološki nadzor i brzu identifikaciju novih slučajeva obolevanja. Zdravstveni radnici i članovi domaćinstva su u većem riziku od infekcije. Zdravstveni radnici koji brinu o pacijentima sa sumnjom ili potvrđenom infekcijom virusom majmunskih boginja, ili koji rukuju uzorcima obolelih, treba da primenjuju standardne mere prevencije i kontrole infekcije i koriste ličnu zaštitnu opremu. Ako je moguće, preporučuje se da osobe koje su prethodno vakcinisane protiv velikih boginja vode brigu o obolelima.

- Izolacija zaraženih pacijenata, bilo u zdravstvenim ustanovama ili kućnim uslovima, je važna mera suzbijanja infekcije. Izolacija je potrebno da traje sve dok se sve lezije ne povuku i dok se ne formira novi sloj kože. Smanjenje rizika od prenosa zoonoza podrazumeva izbegavanje nezaštićenog kontakta sa divljim životinjama, posebno bolesnim ili mrtvim, uključujući njihovo meso, krv i druge delove i izlučevine (ovo se odnosi na prevenciju u oblastima gde se majmunske boginje ednemske). Izbegavati kontakt sa bilo kojim materijalom koji je bio u kontaktu sa bolesnom životinjom. Pored toga, sva hrana koja sadrži životinjsko meso ili delove mora biti temeljno kuvana pre jela. Određene zemlje su uvele propise koji ograničavaju uvoz glodara i primata prevashodno majmuna iz endemskih zemalja za majmunske boginje.

- Životinje u azilima, zoološkim vrtovima i slično, a koje su potencijalno zaražene majmunskim boginjama treba izolovati od drugih životinja, a sve životinje koje su možda došle u kontakt sa zaraženom životinjom treba da se stave u karantin i da se posmatraju tokom 30 dana da li ispoljavaju simptome majmunskih boginja. Sprovoditi redovnu higijenu ruku nakon kontakta sa zaraženim životinjama ili ljudima, pranje ruku sapunom i vodom ili korišćenje sredstava za dezinfekciju ruku na bazi alkohola. Vakcinacija je specifična mera prevencije. Trenutno su u toku naučne studije za procenu izvodljivosti i prikladnosti vakcinacije za prevenciju i kontrolu majmunskih boginja.

- Neke zemlje imaju ili razvijaju strategije za vakcinaciju lica koja mogu biti izložena visokom riziku od zaražavanja, kao što su laboratorijski radnici, timovi za brzo reagovanje i zdravstveni radnici. Nekoliko ranijih opservacionih studija u periodima nakon prestanka vakcinacije protiv velikih boginja pokazalo je da je vakcinacija protiv velikih boginja bila oko 85% efektivna u prevenciji majmunskih boginja. Dakle, prethodna vakcinacija protiv velikih boginja može rezultirati blažom kliničkom slikom bolesti. Međutim, treba imati u vidu da je od primene vakcine protiv velikih boginja prošlo više od 40 godina, kao i da vakcinalni imunitet nije bio potpun i doživota. Dokazi o prethodnoj vakcinaciji protiv velikih boginja obično se može naći kao ožiljak na nadlaktici. U ovom trenutku, originalne (prve generacije) vakcine protiv velikih boginja više nisu dostupne za opštu upotrebu.  Trenutno su možda samo neki laboratorijski ili zdravstveni radnici primili noviju vakcinu protiv velikih boginja kako bi ih zaštitili u slučaju izlaganja Ortopoxvirus-u na radnom mestu, ukoliko rade sa ovim virusima. Novija vakcina, zasnovana na modifikovanom atenuiranom virusu vakcinije (soj Ankara) odobrena je za prevenciju majmunskih boginja 2019. godine i daje se u dve doze ali je ograničene dostupnosti.

Preporučujemo

Region

1 0

MAJMUNSKE BOGINjE STIGLE U SLOVENIJU: Registrovan prvi slučaj

24. 05. 2022. u 08:33

Svet

0 3

SZO: Nema potrebe za masovnom vakcinacijom u Evropi i Americi zbog majmunskih boginja

24. 05. 2022. u 00:39

Svet

0 0

MAJMUNSKE BOGINjE SE ŠIRE BRITANIJOM: Prvi slučaj u Škotskoj, u Engleskoj 36 novih obolelih

23. 05. 2022. u 18:57

Svet

0 1

MAJMUNSKE BOGINjE, VIRUS KORONA Direktor SZO upozorava: "Svet se suočava sa ozbiljnim izazovima"

23. 05. 2022. u 09:44

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije