HRVATI RUŠILI EKAVICU: Lingvisti tvrde da je razvrgavanje Novosadskog dogovora o zajedničkom jeziku bio uvod u raspad SFRJ
ĆIRILICA je prva žrtva razvrgavanja Novosadskog dogovora o srpskohrvatskom književnom jeziku. Ovim dokumentom 1954. godine utvrđeno je da je književni jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedinstven, a taj dokument je kasnije na inicijativu hrvatskih lingvista razvrgnut. Mi smo nasukani i prevareni od druge strane. Izgubili smo mnogo vremena radeći tuđe poslove, a pod tim se podrazumeva rad na stvaranju onoga što se danas zove hrvatski jezik. Mi smo pristali da i jezik dubrovačkih pisaca i dubrovačkih dokumenata nazovemo srpskohrvatski, iako je on isključivo srpski.
Foto: M. Drobnjak
Ovo nam je rekao profesor Filozofskog fakulteta u Novom Sadu Mato Pižurica, koji je govorio na promociji knjige "Kako je razvrgnut Novosadski dogovor - prilog istoriji srpske jezičke politike", autora Mirka Čanadanovića, koji je aktivno učestvovao u najburnijem delu tog jezičko-političkog procesa od 1965. do 1971. godine.
U ovoj knjizi autor Čanadanović detaljno objašnjava kako je napravljen, a zatim i razvrgnut Novosadski dogovor i predočava povezanost jezičkih sukoba sa opštim političkim zbivanjima u Jugoslaviji onog vremena.
Samo nekolioko meseci nakon sastanka lingvista i književnika iz Beograda, Zagreba, Sarajeva i Novog Sada, koji su u decembru 1954. godine u Novom Sadu zaključili dogovor da je jezik Srba, Hrvata i Crnogoraca jedinstven i da kao takav treba svuda da se razvija i koristi - s oba pisma, oba izgovora, i nazivom srpskohrvatski ili hrvatskosrpski, te da treba što pre izraditi njegov pravopis, književni rečnik i terminologiju - pokazalo se već u aprilu 1955. da ni svi potpisnici tih zaključaka ne misle isto o značenju i načinu ostvarivanja.
Najveći udar na Novosadski dogovor bio je Deklaracija o nazivu i položaju hrvatskog jezika koju su 1967. godine iznedrili hrvatski lingvisti, a u kojoj se navodi da je neophodno osigurati doslednu primenu hrvatskog književnog jezika u školstvu, novinarstvu, javnom i političkom životu, na radiju, televiziji kad god se radi o hrvatskom stanovništvu...
Konačan kraj dogodio se kada se tog dokumenta odrekla Matica hrvatska u aprilu 1971. godine, iste godine kada se dogodio i hrvatski MASPOK.
Međutim, Mirko Čanadanović u knjizi navodi da je nesloga oko nekih pitanja počela i pre potpisivanja Novosadskog dogovora.
- S hrvatske strane upozoravano je da preti opasnost od širenja ekavskog izgovora i srpske leksike na zapadno hrvatsko i bosanskohercegovačko jezičko područje - navodi Čanadanović. - Sa srpske strane to je tumačeno kao neosnovano zastrašivanje ijekavaca (među kojima su i Srbi) i korisnika latinice srpskim unitarizmom...
Izmislili "srbizaciju"
Institut za jezik Jugoslovenske akademije znanosti i umjetnosti iz Zagreba ocenio je da je "Novosadski dogovor iskoristila centralističko-unitaristički orijentirana grupa filologa da od njega iskuje oružje za unifikaciju i srbizaciju jezika idući time pod ruku sa ekonomskom eksploatacijom i otuđivanjem vrijednosti stvorenih radom radnih ljudi u Hrvatskoj".
Da je jezik uvek povezan sa politikom, kaže nam i prof. Pižurica.
- Bio je to nagoveštaj onoga što će se kasnije događati u Jugoslaviji - kaže Pižurica. - Jezička politika je više politika nego lingvistika, a razvrgavanje Novosadskog dogovora na neki način je uvod u kasniji raspad države.
Da su jezička pitanja usko povezana sa političkim, smatra i lingvista prof. dr Dragoljub Petrović, koji kaže da su se Brozovi komunisti, kada više nisu imali izgovor za satiranje Srba, "okrenuli satiranju ćirilice":
- Od 1941. do 1951. godine ubijeno je 586.000 Srba, odnosno narodnih neprijatelja kako su ih oni zvali, a kada su prestali skidati srpske glave udarili su na ćirilicu, srpski jezik i srpski identitet.
Pratite nas i putem iOS i android aplikacije
Pratite vesti prema vašim interesovanjima
Pročitajte više
POTRESNE REČI Poslednji dani Kadića: "Bolest, popio je antibiotike i nastavio da radi"
GLUMAC Erol Kadić će biti sahranjen sutra, 13. maja u 11.45 na Bežanijskom groblju u Beogradu.
12. 05. 2025. u 18:37
"SA LjUBAVLjU": Princ i lepa Grkinja zajedno - uslikani u restoranu (FOTO)
STEFAN Zdravković, poznatiji kao princ od Vranje će uskoro predstaviti Srbiju na Evroviziji u Bazelu. Prvo polufinalno veče je sutra, a mladi pevač veruje da će svojom pesmom "Mila" sledeće godine dovesti prestižno muzičko takmičenje u Srbiju.
12. 05. 2025. u 17:50
Zašto pod Ostrog vernici DOLAZE BOSI i nose VUNENE ČARAPE na dar? Ovo strogo ga poštuju i hrišćani i muslimani
KAKO se po starom običaju u nečiju kuću nikad ne ide praznih ruku, vernici Svetom Vasiliju Ostroškom nose pletene vunene čarape.
12. 05. 2025. u 08:21
ZAPADNI LIDERI RADOSNI SA PAROM ZELENSKI! "Milion mrtvih Ukrajinaca, a klovnovi se smeju u Kijevu" (FOTO)
DOK milioni Ukrajinaca umiru, evropski lideri se zabavljaju u Kijevu, ističe irski novinar Čej Bouz.
12. 05. 2025. u 19:39
RUSIJA ZATEČENA: Ono što je Dejan Stanković uradio posle derbija mnoge je iznenadilo (VIDEO)
Rusija je, otkako je Dejan Stanković preuzeo FK Spartak iz Moskve, prošla od stanja sunjičavosti prema njegovim trenerskim kvalitetima (jer uvodni rezultati nisu bili dobri) do oduševljenja (jer je nedavno savladan i "nesavladavi" šampion), do sleganja ramenima - jer je šampionska trka izgubljena. Srbin se sada pobrinuo za još jednu stvar koja je uburkala ruske fudbalske strasti.
12. 05. 2025. u 12:50
"ŽELIM DESETORO": Naša pevačica čeka dete sa momkom iz Kenije (FOTO)
PEVAČICA Tara Stojanović privukla je pažnju kada je kao tinejdžerka nastupala u "Pinkovim zvezdicama".
12. 05. 2025. u 20:09
NUKLEARNE SILE BILE NA IVICI RATA, A ONDA JE USLEDIO OBRT: "Ključan je bio poziv jednog čoveka"
U DRAMI koja je privukla pažnju svetske javnosti, američki predsednik Donald Tramp juče je na društvenim mrežama objavio da su Indija i Pakistan, nakon četiri dana žestokih sukoba duž granice, pristali na „potpuni i trenutni prekid vatre“.
11. 05. 2025. u 10:48
PANIKA U UKRAJINI: Da li je ovo znak da Putin sprema novi napad "orešnikom"?
RUSIJA će 12. i 13. maja privremeno zatvoriti vazdušni prostor iznad vojnog poligona i kompleksa za lansiranje raketa Kapustin Jar, prenosi ukrajinski odbrambeni portal Militarnyi 10. maja, navodeći mogućnost testiranja balističke rakete srednjeg dometa.
10. 05. 2025. u 12:06
VANREDNA SITUACIJA, NAPADNUT TAKMIČAR: "Dignuto" 1.300 policajaca, počeli neredi - eho rata na ulicama Bazela (FOTO)
KAKO bi obezbedile sigurnost tokom Evrovizije, u svetlu povećanog rizika od terorističkih akcija, švajcarske vlasti su angažovale više od 1.300 policajaca, uz dodatne snage iz švajcarske vojske, kao i iz susednih zemalja - Nemačke i Francuske.
12. 05. 2025. u 15:25 >> 16:10
Najnovije iz rubrike
VREMENSKA PROGNOZA ZA UTORAK, 13. MAJ: Hladno jutro, sunčan dan
VREME u Srbiji danas ujutro na jugozapadu, jugu i istoku Srbije niska oblačnost, a ponegde i pojava magle, u ostalim oblastima vedro i hladno sa lokalnom pojavom slabog prizemnog mraza, u toku dana u većem delu Vojvodine i centralne Srbije pretežno sunčano, a u ostalim krajevima promenljivo oblačno.
13. 05. 2025. u 01:00
TRI GREŠKE I OSTAJETE BEZ AUTA: Evo za koje prekršaje se oduzima vozilo
SVE češće čujemo da je saobraćajna policija u Srbiji oduzela vozilo nekom vozaču zbog prekršaja koji je učinio.
12. 05. 2025. u 22:02
SUPERĆELIJSKA OLUJA HRLI KA NAŠOJ ZEMLJI: Crni vrtlog nosi sve pred sobom (VIDEO)
SUPERĆELIJSKA oluja propraćena tornadom zabeležena je 8. maja u južnoj Rumuniji, tačnije na 70 kilometara od granice sa Srbijom.
12. 05. 2025. u 19:33
NAJNOVIJE UPOZORENJE RHMZ: U naredna dva sata pljuskovi će pogoditi ove delove Srbije
REPUBLIČKI hidrometeorološki zavod (RHMZ) najavio je da će danas kiša padati još ponegde u Sremu, zapadnoj i jugozapadnoj Srbiji, u pojedinim delovima Beograda, ali i u oblasti Borskog i Braničevskog okruga sa tendencijom premeštanja ka Zaječarskom okrugu.
12. 05. 2025. u 18:07
POČETAK RAZLAZA SRPSKIH STUDENATA SA BAKUNJINOM: Nečajev u Cirihu je ilegalno živeo, krijući se od švajcarske policije koja je tragala za njim
TAČAN datum osnivalja Srpske socijalističke stranke, nije sasvim izvestan.
12. 05. 2025. u 18:00
Komentari (0)