FELJTON - U TEMELJE JUGOSLAVIJE BIO JE UGRAĐEN DINAMIT: Srbi su sami krivi što je Hrvatska ispala glavni "profiter" na zasedanju u Jajcu

ZA NAJVEĆI apsurd, vezan za Zasedanje AVNOJ-a u Jajcu, moglo bi se smatrati tvrđenje, da je odlukama donesenim na tom skupu „riješeno nacionalno pitanje kao važna karika zajedničkog života naših naroda “, čak za sva vremena otklonjeni uslovi za sukobe između Hrvata i Srba...

DELEGATI IZ SRBIJE: Branka Savić, Sreten Žujović i Aleksandar Ranković u Jajcu , Foto Muzej AVNOJA u Jajacu

Upravo u vreme zasedanja AVNOJ-a u Jajcu, kad se o bratstvu i jedinstvu govorilo kao o neuništivoj tekovini, Hrvati i Srbi bili su jedni od drugih dalje nego možda ikada pre u svojoj istoriji. Hrvati su tada u ogromnoj većini još uvek stajali uz ustašku državu, koja je toliko zla nanela srpskom narodu, podupirali je pre svega s oružjem u ruci, boreći se u postrojbama ustaške vojnice, žandarmerije, u domobranskim pukovima i divizijama, pa i u sastavu same okupatorske vojske i u SS-jedinicama. Još u poslednjim danima rata, uoči samog ulaska partizanskih jedinica u Zagreb, u maju 1945. godine, pod zastavom NDH nalazilo se nekoliko puta više Hrvata nego u vojsci pod komandom maršala Josipa Broza Tita.

Svakako i od ovog polazeći, izrečena su mišljenja, da su odlukama AVNOJ-a u Jajcu u stvari Hrvati (a s njima i muslimani) rehabilitovani - za izdajstvo Kraljevine Jugoslavije u aprilu 1941, za ratovanje na strani Nemačke, za genocid izvršen nad Srbima, Jevrejima i Ciganima.

Ističe se i to, da je odlukama AVNOJ-a rehabilitovana i sama Nezavisna Država Hrvatska, koja je zvanično bila u ratu i sa Britanijom, i sa Amerikom i sa Sovjetskim Savezom. Na front u SSSR slate su suvozemne trup i vazduhoplovne jedinice...

ZAHVALjUJUĆI odlukama u Jajcu, ustaška država je nastavila svoj život u novoj formi, u okviru jugoslovenske federacije. „Konstituisana je upotrebom svih prava, od istorijskog do etničkog, ali i prava na prevaru kad je trebalo uzeti neke srpske krajeve (jedino su od njenog zahvatanja bile pošteđena Bosna i Hercegovina, u kojima su Srbi, usled genocida, izgubili većinu)?

Što je Hrvatska ispala glavni „profiter" u Jajcu, a Srbi i Srbija glavni gubitnici (pre svega s gledišta onog što će se kasnije zbiti) i Radovan Samardžić, ali i neki drugi pisci, smatraju da su za to krivi i sami Srbi, posebno u Srbiji. I to ne od jeseni 1943. godine, već od mnogo, mnogo ranije, od onda kada su poverovali, posebno 1914, i potom, da je Hrvatima u istinu stalo do života sa Srbima u jednoj zajedničkoj državi.

Prvi ljudi u Srba, „nisu bili svesni razmera one opasnosti koja je proisticala iz hrvatskog predloga da se država preudesi u federaciju u koju 6i se uneli i elementi anacionalnog, etničkog i pokrajinskog u istorijskom smislu“.

Ima mnogo istine u tvrđenjima, da je odlukama u Jajcu „samo formalno spasen“ integritet Jugoslavije. U tom času, kad su te odluke donesene, naime, suverenitet Kraljevine Jugoslavije držali su još jugoslovenska vlada i kralj Petar, koji su se nalazili u inostranstvu. Oni su jedini posedovali državno pravo „da deluju na stanje u okupiranoj zemlji, da uređuju međunarodne odnose prema svojoj zemlji i predstavljaju Jugoslaviju svuda i pred svima“.

DO PRENOSA ovog suvereniteta došlo je na osnovu dogovora između vlada Velike Britanije, Sjedinjenih Država i Sovjetskog Saveza, na Jalti - od 4. do. 11. februara 1945. godine. Ove tri sile antifašističke koalicije odlučile su tada da se obrazuje zajednička vlada između jugoslovenske kraljevske vlade i Komiteta narodnog oslobađenja Jugoslavije kao izvršnog političkog organa oslobodilačkog pokreta kojim je rukovodila Komunistička partija. Sem toga, da se sazove privremena skupština Jugoslavije u kojoj bi se našli i poslanici poslednje Skupštine Kraljevine Jugoslavije i predstavnici Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije, AVNOJ –a...

Prenos suvereniteta izvršen je ukazima tadašnjeg vladara Jugoslavije, kralja Petra II Karađorđevića, od 29. januara i 2. marta 1945. Tim ukazima on je preneo svoju suverenu vlast na buduću Ustavotvornu skupštinu i namesništvo...

Sled događaja, zatim, bio je: 7. marta 1945. obrazovana je jedinstvena vlada Jugoslavije (još uvek Kraljevine Jugoslavije), a 11. novembra iste godine održani su izbori za Ustavotvornu skupštinu, koja je 29. novembra 1945, Jugoslaviju proglasila za republiku.

Narodnooslobodilački pokret, organizovan i vođen od strane KPJ, mogao je, posle svega da trijumfuje. Odluke u Jajcu postale su prvi zakon zemlje, iako je njima, kako će vreme pokazati, u temelje Jugoslavije ugrađen dinamit koji će je na kraju razoriti i ponovo jednom staviti upravo srpski narod na najveće muke. Taj dinamit bilo je formiranje takvih federalnih jedinica, kakve su, na primer, bile Hrvatska i Slovenija, u kojima je separatizam produžio da traje, da jača, čekajući samo povoljnu priliku da se aktivira u najpunijem obimu. Na kraju, takva povoljna prilika je i dočekana...

NA KONGRESU u selu Ba Draža Mihailović se upravo kleo u kralja Petra II Karađorđevića. Monarhija, i dinastija Karađorđevića u celini, bile su za njega neprikosnovene... Ali ta njegova ljubav i odanost vladalačkom domu ostaće nenagrađeni. Umesto zahvalnosti, biće mu od kralja Petra zadat najteži udarac, biće od njega odbačen — ravno 3 godine, 3 meseca i 11 dana pošto mu je, 1. decembra 1941, kralj preko Radio Londona odao najveće mogućno priznanje, pozivajući u isti mah „sve slobodoljubive borce da se, bez obzira na ideološke razlike, priključe regularnim trupama preostale jugoslovenske vojske kojima komanduje Draža Mihailović“. I, zatim, pošto ga je, 7. decembra 1941, unapredio u čin brigadnog generala, a u septembru 1942, u govoru preko Radio Londona, nazvao — svojim najboljim prijateljem, vojvodom u svom i narodnom srcu, koji „visoko drži barjak slobode i nacionalne slave“.

Svog „najvernijeg komandanta“, kralj Petar se odrekao 12. septembra 1944. godine, opet u govoru preko Radio Londona, onda kada je pozvao sve Srbe, Hrvate i Slovence da se „pridruže maršalu Titu“ i pri tom zapretio — da „svi oni koji se ne bi odazvali ovom pozivu neće uspeti da se oslobode izdajničkog žiga, ni pred narodom ni pred istorijom“.

Za Mihailovića bio je to najteži udarac koji je primio tokom celog rata, i najbolniji, izvesno. U sve je on pre mogao da poveruje, samo ne u to da bi srpski monarh mogao biti protivnik srpskih nacionalnih interesa i da će se privoleti onoj strani koja mu je radila o glavi i za koju on nije ništa značio.

Odbacujući Mihailovića, kralj Petar je, po rečima Živka Topalovića,  naneo veliku štetu i samom sebi, ali pre svega — nacionalnom demokratskom pokretu u zemlji. Pravno-politička osnova kraljevog istupa „bila je u održanju legitimnosti i kontinuelnosti jugoslovenske državnosti. Državni ustav, državna organizacija i društveni poredak u Jugoslaviji ne mogu se menjati nikakvim udarima za vreme rata. Sada se, međutim, nosilac državne suverenosti, komandant vojske i šef egzekutive sam odrekao ustavnosti i zakonitosti i potčinio je jednoj novoj revolucionarnoj vojno-političkoj formaciji“.

ZASEDANjE BEZ LEGITIMITETA

MEĐU brojnim mišljenjima o zasedanju AVNOJ-a u Jajcu i odlukama koje su tada donesene, pažnju zaslužuju i ona, po kojima je tim odlukama „formalno spasen integritet Jugoslavije“.  U ovom kontekstu nesmeju se prenebregnuti i stavovi  da se  odluke o federativnom uređenju države, obrazovanju „druge Jugoslavije“, moraju staviti u sumnju već sa gledišta samog legitimiteta AVNOJ- a. Jer, činjenice govore da svi delegati koji su prispeli u Jajce i glasali za odluke AVNOJ-a nisu imali pravovaljanu legitimaciju da bi mogli da nastupe u ime svojih naroda...

 SUTRA: DRAŽA PROPUŠTA ŠANSU DA ZAGOSPODARI SRBIJOM 

Preporučujemo

Feljton

1 6

FELjTON - ODLUKAMA AVNOJA U JAJCU UTRT PUT HRVATSKOJ DRŽAVI: Težak položaj Srba bio je u Makedoniji, gde su od njih stvarali Makedonce

29. 10. 2024. u 18:00

Feljton

0 7

FELjTON - BROZ NEĆE SRPSKU POKRAJINU U HRVATSKOJ: Razgraničenja između republika prikrivana zato što je najviše oštećena Srbija

28. 10. 2024. u 18:00

Feljton

0 6

FELjTON - AVNOJSKA FORMULA PRETEČA USTAVA 1974.U Jajcu je stvorena partijska država koja će postati velika obmana srpskog naroda

27. 10. 2024. u 18:00

Feljton

0 0

FELjTON - PODELA JUGOSLAVIJE U JAJCU PO PROGRAMU KOMINTERNE: Na kongresu u selu Ba tumač stavova političkih stranaka bio je Živko Topalović

26. 10. 2024. u 18:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije