BEZVREMENA ZDANJA RUSKOG GRADITELJA: Uzbudljiva knjiga "Beogradski opus Nikolaja Petroviča Krasnova (1922-1939)" Sanje Kiproskip

SVOJ raskošan sedamnaestogodišnji opus arhitekta Nikolaj Petrovič Krasnov je gradio u periodu kompleksnih stilskih preplitanja na jugoslovenskoj arhitektonskoj sceni, koja je obuhvatala koegzistenciju akademizma, srpsko-vizantijskog stila, modernizma, folklorizma, ar dekoa, kao i elemenata zakasnele secesije.

Foto Kolekcija Miloša Jurišića

U ovakvoj konstalaciji Krasnov je predano radio na izgradnji reprezentativnog identiteta Beograda, pri čemu je svojim osobenim umetničkim izrazom, zasnovanim na tekovinama ruskog imperijalnog akademizma, značajno doprineo arhitektonskoj transformaciji prestonice. Predanim radom i impozantnim delom Krasnov je stekao istaknut položaj u beogradskoj međuratnoj arhitekturi.

U zaključku svoje knjige "Beogradski opus Nikolaja Petroviča Krasnova (1922-1939)" piše istoričarka umetnosti Sanja Kiproski, kojoj je, baveći se ovom temom za svoj master rad na beogradskom Filozofskom fakultetu, pod mentorstvom profesora Aleksandra Kadijevića, pripala prestižna 55. nagrada Spomen-zbirke Pavla Beljanskog.

Foto: Фото Архиц Југославије/Историјски архив Београда/Колекција Милоша Јуришића

POGLEDAJ GALERIJU

U ovoj studiji, objavljenoj na više od 300 stranica, autorka je, kako naglašava u recenziji profesor Kadijević, slojevito opisala, precizno periodizovala i pregnantno tumačila graditeljski opus ruskog arhitekte u srpskoj prestonici, od njegovog dolaska sa Malte, 1922, do smrti 8. decembra 1939. godine:

- Kao autor iskazao se na građevinama različitih gabarita, tipova i funkcija, počev od stambenih i poslovnih, do dvorskih, upravnih i sakralnih. Posebno se afirmisao u arhitekturi monumentalnih državnih zdanja - podseća profesor Kadijević. - Iako je o Krasnovu poslednjih decenija često pisano u domaćoj kulturnoj istoriografiji, msr Kiproski upotpunjava predstave o značaju i vrednosti njegovog rada. Ponudila je metodološki savremenu, koncepcijski kompaktnu, aksiološki doslednu i jezički jasnu interpretaciju.

U temeljnoj i detaljnoj biografiji Krasnova, iz perioda pre dolaska u Srbiju, u ovoj knjizi se, između ostalog, navodi da je rođen 23. novembra 1864. godine u selu Honjatino, Kolomenskog sreza Moskovske gubernije, udaljenog oko sto kilometara od prestonice. Da je već sa 12 godina upisao Moskovsko učilište slikarstva, vajarstva i arhitekture i da je za svoje prvo samostalno delo, 1883 - idejni projekat "Nesagorive pozorišne zgrade za 1.500 gledalaca" osvojio Malu srebrnu medalju Moskovskih udruženja umetnika. Bio je oženjen Anom, sa kojom je ima ćerke Olgu i Veru, i sina Mihajla, a 1900. učestvovao je na slavnoj Svetskoj izložbi u Parizu. Pre odlska u emigraciju, najznačajnija dela uradio je na Jalti...

- Arhitekta Nikolaj Petrovič Krasnov sa porodicom stiže u Beograd 1922. godine, podstaknut težnjom za egzistencijalnom sigurnošću koliko i željom da se ponovo posveti projektovanju, koje je njegov život ispunjavalo gotovo tri decenije na Jalti - piše Sanja Kiproski. - Neposredno po dolasku zaposlio se u Arhitektonskom odeljenju Ministarstva građevina. Visoko obrazovan, s bogatim iskustvom on se vrlo brzo afirmisao na arhitektonskoj sceni, o čemu svedoči i veliki broj projekata koje je izveo u Beogradu.

Njegovu baštinu u našem glavnom gradu, naime, čine neke od najznačajnijih građevina: zgrada Arhiva Srbije, palate Ministarstva finansija kraljevine Jugoslavije (Vlada Srbije), Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda (današnje zdanje Ministarstva spoljnih poslova), zgrada pozorišta "Manjež" (kasnije Jugoslovensko dramsko pozorište), fasada zgrade Jakova Čelebonovića, enterijer palate Narodne skupštine, delovi dvorskog kompleksa na Dedinju, piloni mosta kralja Aleksandra i Crkva Ružica na Kalemegdanu. Smeštena u Beogradskoj tvrđavi, ova crkva podignuta u 19. veku na temelju narodnog predanja, obdnovljena je početkom treće decenije 20. veka, upravo prema planovima Krasnova, kao njegov prvi realizovani projekat u Kaljevini SHS, na kome je učestvovao i arhitekta Hrisnaf Viogradov.

Veliki broj značajnih zdanja podignutih između dva svetska rata u Beogradu, bio je razlog što su Krasnova često smatrali povlašćenim, dvorskim arhitektom, što u svom radu Sanja Kiproski odlučno demantuje, tvrdeći da je njegov položaj bio zaslužen i rezultat veštine i posvećenog pristupa projektovanju. U prilog tome navodi i činjenicu da je konkurs za Beli dvor na Dedinju dobio Aleksandar Đorđević, a ne ruski arhitekta, i da je to dokaz kako nije imao bezrezervnu podršku i naklonost kraljevske porodice:

- Tumačenjem obimnog angažmana i plodnog stvaralaštva arhitekte Krasnova u Kraljevini isključivo kao rezultata simpatija i naklonosti kralja Aleksandra, negirala bi se velika stvaralačka energija koju je arhitekta posedovao, kao i brojne karakteristike koje su ga odvajale od savremenika. Krasnovljev raznorodni opus pleni slojevitošću, monumentalnim izrazom, kao i izvesnom bezvremenošću. O značaju njegovog dela u prestonici svedoči i to što je veoma veliki broj objekata koje je projektovao zavredeo status spomenika kulture. Njegova odlučnost, visoke umetničke vrednosti i finkcionalna prostorna dispozicija, uduržene sa istorijskim značajem objekata dovele su do toga da su danas neke od najistaknutijih institucija Republike Srbije smaštene u zdanja koja je akademik Krasnov projekovao - zaključuje Sanja Kiproski u knjizi koju je objavila Spomen-zbirka Pavla Beljanskog.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije