KNJIŽEVNA KRITIKA: "Tamna pučina" Dragana Stojanovića - Mračne strane dvadesetog veka

U "Tamnoj pučini" Dragana Stojanovića, profesora emeritusa Filološkog fakulteta u Beogradu i renomiranog pisca, nalazimo odlike različitih vrsta romana - prvenstveno porodičnog, u kojem je najviše pažnje posvećeno sudbini porodice Stojana Lazarevića od 1914. zaključno sa martom 1941. godine.

Foto: Privatna arhiva

U tom pripovedanom vremenu sagledane su i priče jevrejske porodice Kon, potom porodice izvesne Milanke T., kao i sudbina Nikifora, Stojanovog kolege i prijatelja. Slikanje tih sudbina u funkciji je osnovne priče i sastojak svih slojeva romana koji se, u skladu s pripovedanim vremenom, odlikuje dinamičnošću ujednačenom kroz čitav roman.

Osim što svaka od navedenih porodica, naravno, ima ličnu priču, većinom tamnu i tešku, svako od junaka ima i samo svoju.

Najviše saznajemo o glavnom junaku.

Stojan potiče iz bogate trgovačke porodice. Kao student se iz Jene vraća u domovinu uoči Velikog rata. U tom ratu on biva ranjen. Velika glavobolja, osobito veliki ožiljak na licu, utiču na dalji tok njegovog života, najviše na ličnom, intimnom planu.

Stojan ima sestru Stojanku, introvertnu, posve neobičnu, koja svojim moćima doprinosi oporavku svoga brata. On zauvek mora da se stara o njoj, što je još jedna značajna odrednica njegove sudbine.

Foto: Promo

U "Tamnoj pučini" uočavamo i odlike ljubavnog romana, prvenstveno zbog Stojanove i Sarine ljubavi koja, iako nije formalno realizovana, traje. O tom trajanju svedoče sva Stojanova nastojanja da, uoči Drugog svetskog rata koji se približava Jugoslaviji, spase Saru Kon od zahuktalog i neumoljivog nemačkog nacizma.

U samom romanu pokazano je, kroz niz pojedinačnih sudbina, kako stravično deluje mehanizam nacizma kao ideologije istrebljenja i kako on, zapravo, može da funkcioniše u različitim kontekstima.

Iz pomenutog razumemo da roman sadrži i elemente istorijskog. Autor na osnovu niza primera koji su povezani, a neki od njih su i međusobno uslovljeni, pokazuje kako je lična tragedija uvek bolnija, upečatljivija od statistike, te kako se ona vremenom preliva u različite sfere života, zavisno od društveno-političkih kretanja.

"Tamna pučina" je i društveni roman. U njemu je precizno pripovedano o društvenom životu velegrada i atmosferi koja navešćuje ponovni, neminovni dolazak rata, koji uslovljava različite vrste lomova koji se nikako ne mogu izbeći. U tom sloju romana uočavamo lice, a još više naličje društva koje je zabavljeno intrigama, spletkama, igrama moći, ucenama, a čije su odlike licemerstvo, nemoral i manifestovanje zla.

Iako je u romanu reč o tamnim stranama naše, i ne samo naše, istorije 20. veka, u njemu nalazimo sporadične i efektne elemente humora, a na prvim stranama i lirizam, onaj koji nas asocira na "Dnevnik o Čarnojeviću" Miloša Crnjanskog.

Zbog svega navedenog "Tamna pučina", osim što je ponela nagradu "Beskrajni plavi krug" za 2020. godinu, svakog svog čitaoca je, sigurno, učinila povlašćenim.

Preporučujemo

Društvo

0 11

GONILI SU IH KAO DA SU ZVERI: Kako su likvidirani "Šumljaci" - poslednje četničke grupe posle Drugog svetskog rata

25. 04. 2021. u 09:40

Kultura

0 3

ČOVEK JE SKLONIJI KAŽNjAVANjU NEGO PRAŠTANjU: Aleksandar Jugović o romanu "Usamljenik sa Rodrigesa", smrtnoj kazni, izvršiocima i žrtvama

20. 04. 2021. u 08:15

Kultura

0 1

KNjIŽEVNA KRITIKA: Granice duha - Emsura Hamzić, "Skarabej od žada"

20. 04. 2021. u 12:40

Kultura

0 1

BUKOVČEV "ŽIVOT": Zašto je biografija slavnog slikara, objavljena u Zagrebu, morala da se ponovo štampa na ćirilici

20. 04. 2021. u 11:30

Kultura

0 0

BORBA SA TEŠKOĆAMA: Civilizacija je delo nezadovoljnih, ali onih koji su verovali i tražili

20. 04. 2021. u 14:20

Poznati

0 0

STIŽE NASTAVAK ROMANA: Olivera Balašević objavljuje knjigu krajem aprila

15. 04. 2021. u 09:23

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije