OSAM DECENIJA OD NAJTRAGIČNIJEG DOGAĐAJA U ISTORIJI LESKOVCA: Savezničke "tepih-bombe" ubile 2.000 ljudi i grad sravnile sa zemljom
06. 09. 2024. u 12:04
U AKCIJI nazvanoj "Nedelja pacova", pre ravno 80 godina, na današnji dan, 6. septembra 1944, savezničke snage zasule su Leskovac bombama na potpuno nehuman, neselektivan i bezobziran način. Njegov centar sravnjen je sa zemljom, a grad na Veternici ostao je bez gotovo desetine ukupnog broja stanovnika.
foto: I.Mitić
Čak 69 tona "tepih bombi", iz 28 bombardera savezničke alijanse, sručeno je, 6. septembra 1944. godine, na ovaj grad koji je u jednom danu ostao bez, kako se procenjuje, dve hiljade stanovnika. Tačan broj stradalih nikada nije utvrđen. Popisano je 819 imena poginulih, a polovinu među njima je činila mladost Leskovca, počev od tek rođenih beba.
Sećanja na ovaj najtragičniji i najtužniji dan u istoriji Leskovca još živi, iako se posle rata prećutkivao ili se pominjao sa tek nekoliko rečenica.
foto: arhiva Naordnog muzeja Leskovac
Sve se promenilo kada su istoričari dr Momčilo Pavlović i Veroljub Trajković objavili knjigu "Savezničko bombardovanje Leskovca 1944. godine - studija i dokumenti". Oni su u toj knjizi naveli da je Leskovac stradao uz znanje i odobrenje vrha Komunističke partije Jugoslavije i tako otkrili razloge ćutanja. Uporedo sa tim oni su, u saradnji sa istoričarkom Mirom Ninošević, pripremili i izložbu na kojoj su svetlost dana ugledale fotografije potpuno razorenog grada.
foto: arhiva Naordnog muzeja Leskovac
- Od tada je prošlo 30 godina, ali još pamtim detalje svedočenja preživelih koja su vrlo potresna. Među njima je bilo i onih koji su ostali bez čitavih porodica. Događaj su opisivali kao kataklizmu, jer je ceo centar grada bio sravnjen sa zemljom. Te priče su bile toliko uznemirijuće da ni mi, kao istraživači, nismo mogli da ne pustimo suzu, slušajući kako su tela poginulih, kao nekakva posečena stabla, slagana jedno na drugo, dok su mnogi danima izvlačeni iz ruševina - priča nam Veroljub Trajković, penzionisani kustos leskovačkog Narodnog muzeja.
Saveznički bombarderi, u pratnji 20 lovaca, uništili su i oko 1.800 objekata u širem centru grada. Ova operacija je izvedena pod imenom "Nedelja pacova", a njen cilj je bio da spreči povlačenje nemačkih okupacionih snaga iz Grčke. Iako se verovalo da je u gradu stacioniran veliki broj nemačkih i bugarskih vojnika ispostavilo se da to nije tačno.
- Ovo bombardovanje, u odnosu na druge gradove, specifično je po tome što je cilj saveznika bio ceo grad, a ne neki posebni ciljevi u njemu. Do bezumne rušilačke akcije došlo je posle zahteva rukovodstva partizanskog pokreta odnosno Koče Popovića koji je, kao i američki general Ficroj Meklejn, sve to posmatrao sa uzvišenja iznad grada - dodaje Trajković.
SPOMENIK POSLE POLA VEKA
MNOGI žitelji Leskovca su danima, pod ruševinama, tragali za svojim najbližima, dok su se sa Svetoilijskog groblja čuli neprestana kuknjava i lelek. Saveznici su ovaj grad prvi put bombardovali 5. aprila 1944. godine, potom i nekoliko puta krajem jula, ali je 6. septembra bombardovan razorno i surovo. Spomenik odnosno Spomen-česma žrtvama savezničkog bombardovanja podignuta je tek 1991, gotovo pola veka od ove tragedije.
Sirene za uzbunu začule su se tačno u podne, a 18 minuta kasnije počele su da padaju bombe. Tokom dvadesetak minuta razornog bombardovanja, kao kule od karata, padale su zgrada za zgradom, a srušena su i 84 najveća i najlepša objekta kakvim su mogli da se pohvale malobrojni gradovi u Srbiji, od Železničke stanice i monumentalne zgrade Gimnazije do čuvenog Hotela "Kostić".
foto: arhiva Naordnog muzeja Leskovac
- Taj stravični događaj je ubio i dušu grada u arhitektonskom smislu, dok ga je u ekonomskom pogledu vratio decenijama unazad. Pod bombama su nestale mnogobrojne fabrike predratnih industrijalaca, a one koje su "preživele" raseljene su širom zemlje - ističe Trajković i podseća da je Leskovac, pre rata, važio za jedan od privredno najrazvijenijih gradova, ali da posle savezničkih bombi više nije ličio na sebe.
Pratite nas i putem iOS i android aplikacije
Pratite vesti prema vašim interesovanjima
Pročitajte više
"OPASNOSTI SU SVE VEĆE" Putin progovorio o trećem svetskom ratu - Mi vidimo šta radi naš protivnik
PREDSTAVNICI Rusije eskaliraju situaciju, ali nema potrebe da se ljudi plaše trećeg svetskog rata, rekao je ruski predsednik Vladimir Putin televiziji Rusija 24.
22. 12. 2024. u 08:36
DA SE ZNA KO JE ŠAMPION: Novo zlato za Damira Mikeca
Srpski strelac Damir Mikec pobednik je 28. međunarodnom turniru u slovenačkom Trzinu.
22. 12. 2024. u 14:05
EVO KAKO DO KARATA ZA "VEČITI DERBI": Crvena zvezda poslala obeveštenje pred meč sa Partizanom
Košarkaši Crvene zvezde dočekuju ekipu Partizana u ponedeljak od 19 časova u okviru 13. kola ABA lige.
22. 12. 2024. u 14:30
ALBANCI U PANICI: "Nestaju" im ljudi na Kosovu i Metohiji, podaci su drastični - u lažnoj državi i sami priznaju: Opšti očaj života!
Kosovo je Srbija, a kod Albanaca koji južnu srpsku pokrajinu smatraju nekakvom lažnom državom - ovih dana je sve lošija situacija kada se radi o tome kako ljudi doživljavaju život na tom prostoru.
22. 12. 2024. u 15:36
TRAGEDIJA VOJE NEDELjKOVIĆA: "Nosio sam ga na rukama do bolnice, a onda su mi javili da je umro"
OCA na rukama odneo do bolnice...
23. 12. 2024. u 07:59
NEOČEKIVANO: Alkaraz se odlučio na nesvakidašnji potez pred Australijan open (FOTO)
Pored Huan Karlosa Ferera, Karlos Alkaraz je na mesto trenera postavio i Samjuela Lopeza, pa će se njih dvojica menjati iz turnira u turnir.
22. 12. 2024. u 12:45
(UZNEMIRUJUĆE) BRUTALNO UBIJEN POZNATI PEVAČ: Isplivao jezivi snimak likvidacije (VIDEO)
ŠVEDSKI reper Gaboro, čije je pravo ime bilo Ninos Houri, ubijen je na parkingu u četvrtak uveče, javljaju lokalni mediji.
21. 12. 2024. u 08:06
PRVI SNIMCI UKRAJINSKOG NAPADA NA RILSK: Najmanje šest mrtvih i desetine povređenih, gore automobili (VIDEO)
ŠEST osoba, među kojima i jedno dete, ubijeno je u Rilsku, u oblasti Kursk, kao rezultat raketnog udara ukrajinskih oružanih snaga, saopštio je vršilac dužnosti guvernera Kurske oblasti Aleksandar Hinštajn.
20. 12. 2024. u 17:07
ANĐELKA BESNA: "Molim, zašto da ne odem iz tvoje emisije? Ne poštuješ me"
GLUMICA je shvatila da tuđe nepoštovanje i nevaspitanje nema veze sa njom.
22. 12. 2024. u 10:41
Najnovije iz rubrike
VEK POSVETIO HUMANOJ MISIJI: Stogodišnji Kanađanin srpskog porekla Milomir Glavčić pomaže zemljake u otadžbini
NESEBIČNO pomažući svoje zemljake, komšije, prijatelje i rodbinu, Milomir Glavčić (100), rodom iz zaseoka Pope potkopaoničkog sela Kovači nedaleko od Jošaničke Banje, nebrojano puta je dokazao da ima srce veće nego prostranstva Kanade čiji je višedecenijski državljanin.
23. 12. 2024. u 07:00
PREDANJA JOŠ RAĐAJU STRAH: Mrtvački most u Temski, vekovima privlači pažnju mračnim legendama, ali i krvavim događajima iz rata
BAŠ iznad sastavka staroplaninskih reka Toplodolske i Visočice, odakle dalje teče jedna - Temštica, pritoka Nišave, uzdiže se ćuprija intrigantnog naziva - Mrtvački most.
23. 12. 2024. u 07:00
O ROBOTIMA U KINI UČILI IZ PRVE RUKE: Šampioni Srbije iz Vladičinog Hana posetili Šangaj
NACIONALNI šampioni iz Vladičinog Hana, uspešni učenici Tehničke škole, višestruki osvajači mnogih nagrada i priznanja na takmičenjima u robotici, boravili su u Kini. Gostovali su na šangajskom Tehničkom institutu za elektroniku i informatiku (STIEI), a zanimljivo je, kako su nam ispričali, da je kampus u kom su boravili veći od njihovog gradića na Južnoj Moravi.
22. 12. 2024. u 22:34
ZIMSKA ČAROLIJA U KRAGUJEVCU : „Čarolija je kad zalede vodu, pa se klizaš“
„Zimska čarolija“, niz atraktivnih manifestacija namenjenih pre svega deci ali i odraslima, koji se svake zime odvijaju na gradskim trgovima u Kragujevcu, počela je otvaranjem klizališta uz performanse animatora, plesača, klovnova, džinova na štulama i nezaobilaznim vatrometom. Nastup Leontine i hora „Čarolija“ upotpunio je doživljaj i označio početak još jedne kragujevačke „Zimske čarolije“.
22. 12. 2024. u 22:33
STRADALIH GENERALA KAO NA ZEJTINLIKU: Godišnjica savezničkog bombardovanja logora u Osnabriku i pogibije Jugoslovenskih oficira
VOJVODA Mileta Pavićević Čiča iz Podgorice obreo se ovih dana u dalekom Osnabriku u Nemačkoj, gde je kao jedini predstavnik iz Crne Gore prisustvovao obeležavanju osam decenija od "savezničkog" bombardovanja vojnih logora Oflag VI C, u Donjoj Saksoniji, i stradanja jugoslovenskih kraljevih oficira.
22. 12. 2024. u 22:30V.K.
Komentari (0)