LOVCA SA STEĆAKA UKLESALI NA TRAVI: Umetnici iz Novog Sada na Durmitoru uradili najveći piktogram na svetu - od 400 metara

KADA se sa Durmitora krene od Žabljaka prema Nikšiću, na devetom kilometru puta, lako uočljivo sa viših terena ugnezdilo se Vražje jezero.

Foto Privatna arhiva

Tu je grupa umetnika iz Novog Sada u okviru tzv. umetnosti zemlje (land art) uradila najveći piktogram na travi u svetu! Na njemu je prikazan crtež sa stećka koji je pod zaštitom Uneska, veličine je 400 metara i može da se vidi sa više panoramskih stanica u okolini. Reč je o drevnom, u kamenu uklesanom, prikazu lovca koji je luk i strelu uperio u divokozu.

Umetnička intervencija, kako kaže Miloš Vujanović, profesor novosadske Akademije umetnosti i vođa tima, bila je izuzetno zahtevna, pre svega zbog dimenzija rada, terena i ćudljivih prirodnih uslova.

- Za razliku od piktograma koji se izrađuju u ravnim žitnim poljima valjanjem useva pomoću daske, rad u planinskim uslovima Žabljaka, zahtevao je drugačiji pristup - objašnjava Vujanović.

- Tvrda, otporna planinska trava pokazala se neadekvatnom za valjanje, pa smo umesto toga u saradnji sa lokalnim koscem, formu piktograma postigli košenjem, preciznim, ritmičnim sečenjem trave prema unapred zacrtanom planu.

Simbolika Uradili i lavirint kao oblik univerzalnog puta, Foto Privatna arhiva

Ova metoda, kako pojašnjava profesor, dala je specifičan vizuelni efekat, pokošene površine su pod dejstvom sunca postajale znatno svetlije, a time i vidljive izdaleka.

Radovi u žitu, inače, zahtevaju vazdušnu perspektivu, a prednost planinskog pejzaža je u tome što su piktogrami čitljivi iz vizure čoveka prosečne visine, pa čak i iz automobila u pokretu. Izazovi, međutim, kako svedoče autori ovog dela, nisu zanemarljivi, jer teren je često neravan, strm i neujednačen, što otežava precizno pozicioniranje i proporciju forme.

- Najveći piktogram na travi izrađen je ručno, pomoću klasične kose, a pre košenja, nacrt je urađen na papiru, orijentacija na terenu pomoću štapova i kanapa, što je zahtevalo višednevni fizički rad - objašnjava Vujanović.

- Stvaranje ovog piktograma bilo je nepredvidljivo koliko i uzbudljivo, i u toj borbi sa elementima otkriva se prava vrednost land arta, jer umetnost se ne pravi protiv prirode, već u saradnji sa njom.

Pored piktograma sa motivom lovca, umetnici iz Novog Sada, a osim profesora Vujanovića, tu su bili i doktorand na Akademiji umetnosti u Novom Sadu Milena Cvetković, novinar i pisac Vuko Martinović i jedan od najboljih kosaca na Žabljaku mladi Aleksandar Šarović, uz saradnju Mie i Ognjena Martinovića, uradili su i lavirint kao oblik univerzalnog puta.

Miloš Vujanović, Foto Privatna arhiva

- Motiv lavirinta traje milenijumima kao univerzalni simbol puta, potrage i duhovnog centra. On je mapa unutrašnje spoznaje, kretanja kroz slojeve vremena i prostor za meditaciju - navodi Vujanović, ističući da ovaj, savremeni durmitorski lavirint nije replika, već živi dijalog sa tradicijom.

Osim piktograma na travi, na steni pored puta do vidikovca Momčilov grad, urađen je crtež crnog daždevnjaka. Iako je njegova prirodna veličina tek 15 centimetara, na steni je veličine četiri metra. Nacrtan je posebnim ekološkim bojama, koje je napravio umetnički tim sa stručnjacima Departmana za hemiju novosadskog PMF. Paleta boja koje su stvorili, po sastavu je slična onima koje su se koristile u Altamiri i drugim pećinama neolitske umetnosti. 

Foto Privatna arhiva

U svetskoj baštini Uneska

STEĆAK, stojeći kamen, kam, biljeg ili mramor je srednjovekovni nadgrobni spomenik izrađen od velikog kamena, ponekad sa uklesanim slikovnim ukrasima, a ređe i natpisima. Groblja koja sadrže ovakve spomenike u narodu su često nazivana "mramorjem" ili "grčkim grobljem". Stećci se nalaze najviše na prostorima današnje BiH, zapadne Srbije, Crne Gore i Dalmacije, a nastajali su od 12. do početka 16. veka. Ovi spomenici su izvorna pojava našeg naroda u evropskoj kulturnoj baštini, jer se značajno razlikuju od nadgrobnih spomenika susednih naroda. Zato su stećci zvanično upisani na listu svetske baštine Uneska jula 2016.  Sam postupak upisa je trajao sedam godina, a ekipe "Međunarodnog veća za spomenike i spomeničke celine" obišle su svaku od nominovanih nekropola i zaštićenih lokacija stećaka kojih u BiH ima 20, u Srbiji - 3, u Crnoj Gori - 3 i u Hrvatskoj - 2.

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije