Društvo

PRINC I APOSTOL SRPSKOG NARODA: Sveti Sava - jedinstvena i neponovljiva ličnost u istoriji Srbije

05. 09. 2020. u 17:30

CELOKUPNA prošlost srpskog naroda ne poznaje značajniju ličnost od Svetog Save - slažu se svi tumači dela prvog srpskog svetitelja.

ПРИНЦ И АПОСТОЛ СРПСКОГ НАРОДА: Свети Сава - јединствена и непоновљива личност у историји Србије

Foto Privatna arhiva

 Na veličini podviga i dalekosežnosti plodova njegovog rada iznikla je ideja o podizanju molitvenog spomenika dostojnog ovakvog velikana. Upravo ovih dana, posle 125 godina truda nebrojeno generacija našeg naroda, Hram Svetog Save zasijava u punom sjaju i lepoti.

Koliko je ovaj jedinstveni "apostol Srba" značajan i danas, najbolje je sažeo protojerej Mateja Matejić:

"Slavu i autoritet Svetog Save među Srbima nije nadmašio niko od srpskih istorijskih ličnosti. Srpska kultura i istorija bogate su najraznorodnijim herojima, ali nijedan od njih nije toliko omiljen i uticajan kao Sveti Sava. On je obdario Srpsku pravoslavnu crkvu i srpski narod duhom i osobinama koje su bile neophodne za njihovo održanje kroz celokupno mučeničku istoriju", zapisao je prota Matejić.

Nema sumnje da je Sveti Sava pripadao jedinstvenoj kategoriji ljudi koji su vladali vremenom u kome su živeli i delovali. Zagledan u večnost, precizno je i gotovo rutinski sagledavao izazove nezavidne političke i međunarodne svakodnevice.
Magičan je i zavodljiv put mladog princa Rastka Nemanjića do kaluđerske rize i svetiteljskog oreola.

Foto Z.Jovanović

Centralna predstava Hrista u kupoli hrama na Vračaru

Rastko, najmlađi sin velikog srpskog župana Stefana Nemanje i Ane, rođen je oko 1174. godine. Zajedno sa starijom braćom, Stefanom i Vukanom, na dvoru u Rasu, dobio je vrhunsko obrazovanje u duhu vizantijske kulture i tradicije. Na njegov duhovni razvoj najviše su uticala žitija kaluđera i podvižnika Svetog Jovana Rilskog, Jovana Osogovskog, Gavrila Lesnovskog i Prohora Pčinjskog. Ipak, smatra se da se mali Rastko najviše oduševljavao žitijem svetog i ravnoapostolnog Kirila, prosvetitelja Slovena, koje je često čitano na Nemanjinom dvoru.

Miran prinčevski život završio se već u petnaestoj godini života, kada mu je Nemanja dodelio na upravu oblast Huma - između Neretve i Dubrovnika.

VEČNI TOPONIM LEPOTE

PRVOG srpskog svetitelja srećemo i u toponimima u svim krajevima u kojima živi naš narod.

"Sve što je najbolje i najsavršenije u prirodi i određenom prostoru naš narod je doveo u vezu sa Svetim Savom i njegovim apostolskim putovanjima i propovedanjima. Nema kraja u kome kakav krst, drvo, izvor, proplanak, pećina, vodom izdubljena stena, druga kakva neobična belega ili nešto ređe, bolje ili lepše od ostaloga ne bi nosilo ime Svetoga Save", zapisao je crkveni istoričar Stevan Dimitrijević.

U težnji za odgovorima na kosmička pitanja, Rastko je napustio svetovni život i otišao u Svetu Goru. U osamnaestoj godini primio je monaški čin i dobio ime Sava.

Rastkov odlazak u manastir i njegovo definitivno opredeljenje za monaški život jedan je od najvažnijih događaja u srpskoj istoriji. Ubrzo zatim događa se i čudo - za sinom,istim putem kreće i njegov otac. Nije bez razloga rečeno da je Stefan Nemanja rodio Savu biološki, ali da je duhovno Sava rodio njega. Ovakav odnos oca i sina, Save i Simeona, u sadejstvu sa božijom silom - Svetom duhom, uspostavio je trajnu porodičnu i kolektivnu duhovnu vertikalu kod Srba.

Zajedno su obnovili napušteni i opustošeni manastir Hilandar, koji je vizantijski car Aleksije Treći predao Srbima u vlasništvo. Hilandar je sve do danas čuvar srpske duhovnosti, prosvete i kulture.

Posle punih 14 godina, 1207. godine, sa moštima Svetog Simeona Mirotočivog, arhimandrit Sava se vraća u Srbiju i u manastiru Studenici, miri oko vlasti zavađenu braću Stefana i Vukana. Potom aktivno radi na crkvenom i kulturnom prosvećivanju srpskog naroda - uči ga o hrišćanskom moralu, ljubavi i milosrđu, radi na organizaciji Crkve. U svojoj ličnosti objedinio je prosvetitelja, duhovnika, državnika i učitelja.

Foto N.Fifić

Jedan od ulaza u Hram

Na praznik Uspenja Presvete Bogorodice, 15. avgusta 1219. godine, patrijarh Manojlo Saranten, uz saglasnost cara Teodora Laskarisa u Nikeji hirotoniše Savu za prvog srpskog arhiepiskopa. Od tada je Srpska pravoslavna crkva autokefalna, sa blagoslovom da srpski arhiepiskopi mogu da primaju posvećenje od sabora svojih episkopa. Iste godine, na saboru u manastiru Žiči koji je postao sedište samostalne Srpske Crkve, Sava od svojih najboljih učenika postavlja prve episkope i šalje ih u uspostavljene eparhije.

Godine 1234. Sveti Sava kreće na svoje drugo putovanje u Svetu zemlju. Pre polaska, na presto Srpske arhiepiskopije postavlja svog odanog učenika Arsenija Sremca, čoveka duhovnog i hristolikog života. Ovo je bio mudar i promišljen potez, pošto je znao da od ličnosti naslednika umnogome zavisi dalja sudbina Srpske crkve i države.

Prilikom povratka sa pokloničkog putovanja, upokojio se u Bugarskoj, u Trnovu, na Bogojavljenje 14. januara 1235. godine. Kralj Vladislav je, 1237. godine, uz najviše crkveno-državne počasti preneo mošti svetitelja Save u manastir Mileševu. Spaljivanje njegovih svetih posmrtnih ostataka na Vračaru 1594. godine raspalilo je večni plamen vere i poštovanja prvog srpskog sveca koji je hodao među ljudima.

TVORAC DUHOVNOG KOMPASA

SVETI Sava, bili toga svesni ili ne, živo je prisutan i danas u srpskom narodu. Njega srećemo u kulturi, umetnosti, graditeljstvu, medicini... Sličnu misao efektno je izrazio književnik Milovan Vitezović, koji naglašava:

"Osim što je prvi srpski svetitelj i prosvetitelj, osnivač Crkve i utemeljivač države i njenih zakona, pokretač svetosavlja kao duhovnog kompasa, zbog celokupnog svog dela je i - prvi srpski potpis. Njegovim imenom se i danas potpisuje ceo srpski narod", kaže Vitezović.

Na stvaranje Savinog kulta u srpskom narodu uticalo je mnoštvo činilaca. Po prenosu njegovih moštiju u manastir Mileševu brzo su se pročula čudotvorna isceljenja na mestu ukopa, pa je ovaj manastir nedaleko od današnjeg Prijepolja postao stecište mnogobrojnih poklonika i molitvenika. U potonjim vekovima, Mileševa i naklon svetitelju postaće običaj ne samo Srba, pravoslavnih hrišćana, već i rimokatolika i muslimana.

Ugradnji duha ovog svetitelja u nacionalni kod srpskog naroda posebno je doprineo period osmanlijske okupacije. U vreme turskog ropstva porobljeni narod nije morao mnogo da traga za preko potrebnom figurom koja će biti izvor okrepljenja i nadahnuća u porobljenoj zemlji. Sveti Sava, kao višestruko prisutni lik u kolektivnoj svesti vekovima, bio je preko potrebno svetlo naroda u istorijskoj tmini u kojoj se našao. Tome je posebno doprinela njegova svetost i svetiteljska, liturgijska misija koju je svesrdno i prilježno sprovodio.

Foto Hilandar

Manastir Hilandar najveći je čuvar srpske kulture i duhovnosti


"Naš narod je ovo shvatio i podigao mu u svome srcu i duši hram koji nikakve bure vremena nisu mogle srušiti. On se privio oko njega, molio mu se i oživljavao ga kao svoga predvodnika kroz sve bure vremena, koje su naš narod lomile kroz istoriju", beleži crkveni istoričar Đoko Slijepčević.
Serijal finansijski podržalo Ministarstvo kulture i informisanja Republike Srbije

Preporučujemo

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije

Pratite vesti prema vašim interesovanjima

Novosti Google News
Tagovi

Drugi pišu

Pročitajte više

Komentari (0)

Ostavi komentar

Najnovije iz rubrike

Politika
Tenis
Fudbal
UKRAJINA JE ZGROŽENA: Ne može da veruje koje sankcije su upravo ukinute Rusiji

UKRAJINA JE ZGROŽENA: Ne može da veruje koje sankcije su upravo ukinute Rusiji