NA TLU JUGOSLAVIJE VOĐENA TRI RATA: Međusobno istrebljivanje posle dizanja ustanka započeto u Srbiji

PO svom osnovnom karakteru, rat među Srbima tokom cele neprijateljske okupacije 1941-1945, a i jedno vreme posle toga, bio je i građanski rat, svoje posebne vrste. (Istina ono što se događalo na tlu hrvatsko-muslimanske države, Nezavisne Države Hrvatske, između Srba, na jednoj strani, i Hrvata i muslimana na drugoj, ne bi se, međutim, nikako moglo nazvati građanskim ratom.

Prve partizanske jedinice u Srbiji, Foto Naslovna strana (Radosav Stojanović i Sr. Vikipedija), Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Narodni muzej, Narodna biblioteka Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i „Borbe“ Vikipedija...

Na ustanak Srba u NDH, Nemci su od prvog časa gledali kao na građanski rat, za koji su, prema ocenama nemačkih vojnih krugova, isključivo bile krive ustaše sa svojom politikom terora i genocida nad srpskim narodom. Ovde je bilo u pitanju nešto drugo: borba Srba za očuvanje golog života u državi koja je htela da ih uništi, koja nije bila njihova i koju oni nikad nisu hteli. (Na tlu razbijene jugoslovenske države formirana su tri fronta: 1) okupatorsko-ustaški, 2) komunistički i 3) četničko-narodnodemokratski u kome su uglavnom bili Srbi. Četnički pokret našao se tako između čekića i nakovnja, uklješten između dva jaka totalitarna fronta, komunističkog i okupatorsko-ustaškog. Uz to, ustanički karakter četničkog pokreta nalagao je borbu protiv okupatora, dok je njegov demokratski i narodni karakter uslovljavao borbu protiv ustaške NDH i totalitarnog komunističkog pokreta.

Prema nekim mišljenjima, a kad se sve sabere, u Srbiji, i uopšte među Srbima, od 1941. pa nadalje, i nije vođen drugi do - građanski rat.  (Snage koje su se sukobljavale oslanjale su se ili na okupatorsku silu ili na sile Antifašističke koalicije. Partizani dugo i pre svega samo na Sovjetski Savez, a Draža Mihailović na Veliku Britaniju.) Učesnici u tom ratu, oni glavni, bili su pripadnici vojske Draže Mihailovića i pripadnici odreda koje je formirala Komunistička partija, partizani. Iako u stvari samonikli, prvi su bili vojska legalne jugoslovenske vlade, a drugi - pokret koji je organizovano pošao u boj u suštini i pre svega protiv te vlade.

Đoko Slijepčević,   govoreći o dvoličnosti komunističke taktike o nacionalnom i klasnom pitanju, ističe da se Komunistička partija pre sloma Jugoslavije spremala za revolucionarno otimanje vlasti kroz građanski rat odričući se ideje otadžbine i nacionale države. Šireći tada defetizam, komunisti su odricali potrebu „klasne borbe“, da bi posle razbijanja jugoslovenske države promenili svoju taktiku. Ta promena se ogledala u prividnom potčinjavanju klasno revolucionarnog momenta nacionalno-oslobodilačkom. Sticaj okolnosti je učinio da se ona, Koministička partija, najviše mogla osloniti na neke elemente iz srpskog naroda, koji se u raznim delovima razbijene Jugoslavije našao u različitim situacijama. Nezainteresovan za klasni momenat, srpski narod bio je veoma zainteresovan za nacionalnu ideju. I to je KPJ veoma vešto koristila, likvidirajući, istovremeno, srpski vodeći nekomunistički sloj gde god je to bilo moguće.

* * * * * * * * * *

Plan Partije da po slomu Nemačke dograbi vlast

ZA KOMUNISTIČKU partiju Slobodan Jovanović je rekao da je ona od samog početka vođenja oružane borbe,  za razliku od Draže, imala „jedan prvenstveno politički ili tačnije rečeno partijski plan - spremala se da posle sloma Nemačke dograbi vlast u Jugoslaviji.

Ona je, kako je dalje kazao Jovanović, „izazvala pravi građanski rat između Mihailovića i svoje gerile. A ko god za vreme neprijateljske okupacije izaziva građanski rat, taj u stvari služi neprijatelju...“

Suprotno Slobodanu Jovanoviću, jedan drugi Jovanović (Radivoje Jovanović Bradonja), visoki partizanski vojni rukovodilac, zauzeo je stav da izazivači građanskog rata nisu ni u kom slučaju bili komunisti. Oni su tek posle napada jedinica Draže Mihailovića na partizane prihvatili „nametnuti im građanski rat“.

Za prvog i najvećeg krivca za započinjanje građanskog rata u Srbiji između partizana i pripadnika Mihailovićeve vojne organizacije, general Jovanović Bradonja proglasio je predsednika britanske vlade Vinstona Čerčila. Mihailović je, po generalu Bradonji, na lično Čerčilovo traženje krenuo u rat protiv partizana. Ovaj Čerčilov zahtev značio je, u kontekstu engleske politike, da je reč o „delimičnom savezu Britanaca sa Nemcima u odnosu na partizanski pokret radi sprečavanja razvoja narodnooslobodilačkog pokreta u Evropi. Postojao je strah da se oni razviju do te mere da ugroze anglo-američke ratne ciljeve u Evropi...“

Foto Naslovna strana (Radosav Stojanović i Sr. Vikipedija), Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Narodni muzej, Narodna biblioteka Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i „Borbe“ Vikipedija...

Istoričari koji dokazuju da glavnu krivicu za otpočinjanje građanskog rata u Srbiji snose Mihailović i njegova vojna organizacija nude, pored drugih, i ovo objašnjenje: da je Mihailović krajem oktobra 1941. izgleda bio skrhan masovnim represalijama nad narodom. Shvatio je, pre svega, i da će Nemci uskoro krenuti u završnu ofanzivu i mislio je da je to najbolji način da komunistički rival bude slomljen i da se Srbija oslobodi komunista.

PO TVRĐENjU ISTIH istoričara, za Mihailovića je „narodnooslobodilačka borba od prvog dana bila kamuflirana komunistička zavera“. Otud, što je bio takvog uverenja, Mihailović je i započeo građanski rat u uslovima okupacije, nemačke ofanzive na slobodnu teritoriju protiv pokreta koji je do tada nosio glavni teret borbi protiv neprijatelja.

Nisu usamljena ni mišljenja da se, uprkos svemu, o građanskom ratu uopšte ne može ni govoriti, da bi se zapravo o njemu moglo pričati samo onda, da je, po slomu Jugoslavije, došlo do borbe oko preuzimanja vlasti između komunista i vojne organizacije Draže Mihailovića. A zatim, da o građanskom ratu ne može biti reči ni zbog toga što su samo partizani vodili oružane borbe protiv okupatora, i što su oni, nužno, morali suzbijati i unutrašnjeg neprijatelja.  Ističući da je 1941-1945. na tlu Jugoslavije vođen prvenstveno oslobodilački rat, Miloš Minić kaže da se rat Srba u partizanskim jedinicama protiv Nedićevih i Ljotićevih formacija i rat Hrvata u partizanskim jedinicama protiv Pavelićevih ustaša i domobrana  ni po kakvim merilima ne može svrstati u kategoriju građanskih ratova. Za rat između četnika i partizana, pak, Minić kaže da je to „složenije pitanje“. Ali, ističe se takođe, „to nije bio samo unutrašnji neprijatelj, već su to bili kvislinzi, saradnici okupatora, pa je i borba protiv njih predstavljala oslobodilački rat“.

Osporavaoci tvrdnji da je na tlu Jugoslavije tokom Drugog svetskog rata vođen i građanski rat kao argument navode i to da je partizanska borba (NOB) dobila i međunarodno priznanje - priznavanjem odluka Avnoja, a onda i vlade Tito - Šubašić, da je  partizanska borba imala karakter međunarodnog rata,  da u suštini taj rat nije bio unutrašnji, odnosno građanski.

Što se tiče povoda za građanski rat, uz štošta drugo ukazuje se i na to da su odluke zasedanja Avnoja u Jajcu 1943. „mogle u izvesnom smislu da budu podstrek za vođenje građanskog rata - ako se „po definiciji usvoji da je građanski rat borba pobunjenika protiv vlasti, a prihvati se da je kraljevska vlada u Londonu bila legalna“.

* * * * * * * * * *

Silni grobovi palih Srba - dokaz građanskog rata

RAT MEĐU SRBIMA, objašnjavan na ovaj ili onaj način, tumačen ovako ili onako, ili pak osporavan, da je uopšte postojao - i svejedno kako nazivan - jeste činjenica za koju nije potrebno ni navoditi neke posebne dokaze. Dokazi, i to najverodostojniji, bez sumnje su silni grobovi Srba palih u tom ratu, u kojem se uglavnom nije znalo za milost. Dolazilo je tokom njega do najnemilosrdnijih obračuna, pa i do masovnih zločina, do bestijalnosti kakve su inače činjene još samo nad Srbima od organa hrvatsko-muslimanske države, u prvom redu od ustaša, čije su uniforme nosili i Hrvati i Muslimani. Ubijalo se, tokom međusobnih obračuna, tokom borbi,u okršajima prsa u prsa, ali i iz potaje, hajdučki, iz zasede.  Kakva je i kolika mržnja zahvatila zavađene strane u bratoubilačkom ratu, potvrđuje i podatak, da se iživljavalo i na mrtvom protivniku. Pripadnici vojnih formacija „Zbora “, Dimitrija Ljotića, koji su najdisciplinovanije izvršavali sva naređenja nemačke okupacione uprave u Srbiji, kod Užica su, na primer, posle proterivanja partizana iz ovog kraja iskopali leš Dušana Jerkovića, jednog od poznatih partizanskih komandanata, poginulog u borbi s Nemcima na Kadinjači kod Užica, i - spalili ga na brdu Doverje u Užicu.

Polazeći od toga da su Srbi, bez obzira pod kojom su se zastavom nalazili, imali za krvne neprijatelje i Hrvate i Muslimane, Mateo Milaco u knjizi The Chetnik Movement zauzeo je stav da su na tlu Jugoslavije vođena tri rata: rat sa silama Osovine, građanski rat između Srba i Hrvata i Muslimana, i građanski rat između Srba četnika i Srba partizana, sve u svemu jedan oslobodilački i dva građanska rata. Ovu podelu odbacuje Miloš Minić, međutim, naglašava da su Nedićevi i Ljotićevi Srbi ratovali protiv partizana Srba, i to zajedno sa Nemcima i četnicima, i Pećančevim i Mihailovićevim, a nisu ratovali protiv Srba četnika, niti su Srbi četnici ratovali protiv Nedićevih i Ljotićevih Srba, niti protiv Nemaca.

Foto Naslovna strana (Radosav Stojanović i Sr. Vikipedija), Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Narodni muzej, Narodna biblioteka Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i „Borbe“ Vikipedija...

Sa međusobnim istrebljavanjem počeli su Srbi u Srbiji, ali su njihovim tragom vrlo brzo pošli Srbi u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, a zatim Crnogorci.

U CRNOJ GORI, po mišljenju Milije Stanišića, bilo je najviše elemenata građanskog rata. Tu je, po njemu, došlo do klasnog sukoba zbog izrazitog siromaštva u ovom delu zemlje. Zatim što su Crnogorci po svojoj prirodi radikalni, a u Crnoj Gori s jedne strane postojao je jak SKOJ  (Savez komunističke omladine), a sa druge strane četnici u čijim je redovima bilo čak 400 oficira bivše kraljevske vojske. Sukobi između ove dve grupacije mogli bi da se podvedu pod unutrašnji, odnosno građanski rat.

Foto Naslovna strana (Radosav Stojanović i Sr. Vikipedija), Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Narodni muzej, Narodna biblioteka Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i „Borbe“ Vikipedija...

U Crnoj Gori, inače, a zatim u Hercegovini, istočnoj Bosni i drugim delovima zemlje, ali posebno u ovim oblastima, tamo s početka 1942,  građanski rat u najsurovijoj formi bio je uzeo pun zamah. A to je stajalo u vezi sa procenom vođstva KPJ i Josipa Broza Tita da, posle pobede Crvene armije kod Moskve, predstoji brzi poraz Nemačke i, u isti mah, raspad antifašističke koalicije, saveza između Sovjetskog Saveza, Velike Britanije i SAD. Očekivao se skori dolazak Crvene armije u Jugoslaviju i da bi se onemogućila repriza 1918. godine podignuti su slavoluci, koji su se, po rečima Milorada Ekmečića,  „sastojali u naređenjima “, da se streljaju protivnici na oslobođenoj teritoriji. Narod je ta prećutana stratišta nazvao „psećim grobljima“, u smislu anonimna groblja. To je zaista jedan sramotni i neobjašnjeni „katinski masakr“  jugoslovenske revolucije .

* * * * * * * * * *

"Pasja groblja" po Crnoj Gori i Hercegovini

RATKO PAREŽANIN u knjizi „Moja misija u Crnoj Gori“ iznosi, da se „pasje groblje” nalazi „niže varoši Kolašina”, i da je to, u stvari, bara pokraj Tare, koja se preko zime ne smrzava i gde se sneg ne može da održi. Tu je, po Parežaninu, najviše ubistava počinjeno na Badnji dan i na Božić 1942. godine, između 250 i 300... Iznad bare, gde su ubistva izvršena, navodno je bio postavljen krst a o njega obešen mrtav pas... Od mesta, u kojima su u Crnoj Gori ubijani nacionalisti, Parežanin pominje jamu na Radovcu, Piperi,  blizu Podgorice, onda jamu u Kunovom Prisoju, između Podgorice i Rijeke Crnojevića, kod sela Štitara, zatim jamu u Gornjem polju kod Nikšića, nekada zvanu Bezdan. Ovu jamu su komunisti navodno nazvali Kotor- jama zato što je prvi stradalnik u njoj bio rodom iz Kotora, a narod - „brkovača”, po jednom od onih partizana koji su učestvovali u ubistvima - Brka Brković, čije pravo ime treba da je bilo – Dakić. Zato što su svoje žrtve većinom bacali u jame, narod je, po Parežaninu, partizane nazvao „jamarima“)
Po Miloradu Ekmečiću, četnički pokret nikada ne bi dobio na krilima da nije bilo „psećih grobalja“.  Tamo gde se nije streljalo - Srem, Banija, zapadna Bosna - četnički pokret je ojačao, ali ostao inferioran.

U Hercegovini, prema navodima pukovnika Mirka Tutića, jedan čitav partizanski bataljon (komandant Vlado Šegrt) imao je isključiv zadatak da vrši ubijanja - „sutrašnjih neprijatelja“.  U februaru 1942. godine, na primer, u selu Brajićevići, ovaj bataljon je streljao, bez ikakvog stvarnog razloga, 17 srpskih mladića od kojih nijedan nije bio stariji od 16 godina, a bilo ih je i od devet godina. Prethodno povezani žicom, oni su zatrpani u stočnu balegu... Njihove dede i babe, i majke, kako tvrdi Vuk Drašković, naterani su da igraju kolo oko leševa i da pevaju: „Đubradi je mesto u đubretu...”

Foto Naslovna strana (Radosav Stojanović i Sr. Vikipedija), Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Narodni muzej, Narodna biblioteka Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i „Borbe“ Vikipedija...

U LICI SU TAKOĐE po nalogu vođstva KPJ, odnosno vođstva KP Hrvatske, vršena streljanja „potencijalnih protivnika “, što je izazvalo pobune u pojedinim partizanskim jedinicama. Bataljon „Gavrilo Princip“, na primer, napustilo je odjednom 100 boraca i priključilo se četnicima... U pojedinim slučajevima protivnici su prosto izmišljani...

Vođstvo KP Hrvatske je jedno vreme svu svoju aktivnost u Lici bilo usmerilo na „otkrivanje četničkih gnijezda “ i hvatanje „četničkih vampira i vještica“ i to samo u potpuno oslobođenim srpskim selima.

Po iskazima očevidaca terora u Lici, iniciranog od komunističkog vođstva Hrvatske, postupci prema Srbima, potencijalnim protivnicima, razlikovali su se od ustaških samo po tome što nisu ubijani i žene i dece i što kuće nisu paljene.

Foto Naslovna strana (Radosav Stojanović i Sr. Vikipedija), Arhiv Srpske pravoslavne crkve, Narodni muzej, Narodna biblioteka Srbije, Dokumentacija „Novosti“ i „Borbe“ Vikipedija...

Kad se sve ovo događalo u Lici, i drugim delovima Hrvatske, operativno, političko i vojno rukovodstvo NOB u Hrvatskoj nalazilo se u rukama Vladimira Bakarića i Ivana Rukavine. Oni  su još 1941. godine ocenili da ustanak  u Lici „ide srpskom nacionalističkom linijom“, da ima „srpsko nacionalističko obležje“ i da se, zbog toga, suština ustanka mora promeniti, da on mora dobiti obeležje opštenarodnog, „prvenstveno hrvatskog  ustanka protiv okupatora i njegovih slugu“.

Preporučujemo

Društvo

0 1

PODMETANjA I KLEVETANjA TUĐE ČASTI: Ogledalo srpske žurnalistike s početka prošlog veka

31. 12. 2024. u 07:30

Društvo

0 0

ŽUTA ŠTAMPA ODUVEK BILA MOĆNA SILA: Prilozi za istoriju srpskog žurnalizma

31. 12. 2024. u 07:00

Društvo

0 0

HOBOTNICA TERORISTA ŠIRI OTROVNE PIPKE: Ideološki repovi VMRO se još vuku Balkanskim prostorima

24. 12. 2024. u 11:00

Društvo

0 0

VEROLOMNI SUSED SE NE ODRIČE ASPIRACIJA PREMA MAKEDONIJI: Bugarska okupacija Srbije izazvala je demografsku katastrofu

24. 12. 2024. u 10:00

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije