Kultura

POGLED ISKOSA - Minotaurova kći

Дејан Ђорић

20. 07. 2021. u 17:36

U BEOGRADSKOJ Galeriji 73 održava se izložba slika Jasne Opavski (Beograd, 1974) pod nazivom Mater - Pater.

Tim povodom objavljen je i katalog na 64 strane originalnog grafičkog rešenja. Izložbu je otvorio performans, mala pozorišna predstava, kojom su autorka i slikar Predrag Peđa Todorović predstavili priču o Minotauru drugačiju od tradicionalne. Reč je o slikarki i crtačici čija karijera ide uzlaznom linijom, koja svaki svoj nastup brižljivo osmišljava i čiji nazivi izložbi ("Mit o ženi, muškarcu i meni"; "Žena - mitsko biće"; "Devica - Majka - Sveštenica") programski sažimaju njeno likovno delovanje. Ona je kadra da svoj svet diskurzivno osvesti, u katalogu su njeni eseji o svakoj slici, a pojavljuje se i u svojstvu jedne od najboljih mlađih likovnih kritičarki (više od 40 tekstova za kataloge, monografije i javna glasila). Posle Maje Živanović i Biljane Jotić, ona se jedina pojavila kao stručna za pojave u oblasti fantastične figuracije.

Jasna Opavski je mitotvoriteljka, hraniteljka duha, nostalgičarka i magičarka, koja najdublje zalazi u složeni svet grčke i balkanske mitologije. Ona je među poslednjim velikim pagankama koje su se izrazile nakon Dragoša Kalajića, nepokolebivog Helena. Slikarka istražuje fenomenologiju Velike majke, u smislu u kome je to Izida, ali i svaka žena, zagovara večnu ženstvenost, povratak feminilnim moćima i tradiciji, porodici kao jezgru, na šta upućuje i naziv izložbe. Muškarac je Adam Kadmon, Puruša, prvi muž, a žena Eva, Kibela, Demetra, Izis, čime umetnica upućuje na svoje sakralno shvatanje slikarstva. Nju zanima zdravlje društvenog poretka, na osnovu elementarne činjenice da su svakom detetu za normalan razvoj potrebni i mama i tata. Zato je njena fantastika duboko humana, i kada zalazi u divlje predele mašte ne raskida sa ljudskim.

Opavska je kao lepa i elegantna pojava, inteligentna i moćna žena, majka dve ćerke i odlična slikarka, hrabro ustala protiv transhumanizma i feminističkih gluposti, za lepotu mrava i orla, za biljku i san, sve ono danas odbačeno i prezreno. Njeno oružje je slika, ona se vraća u antiku, otvara mitske lavirinte, uznosi ženu, muškarca i dete na dobar likovni način, snažnim slikama koje zadiru u podsvesno koliko i svesno. Posle Olje Ivanjicki i Ljubice Mrkalj pojavila se ponovo slikarka proročica, vestalka iz hrama mudrosti, da ličnim šarmom i slikarskim zavođenjem svedoči za savremenog pogubljenog čoveka izgubljeni smisao telesnog i duhovnog. Ona slika i anđele koji pripadaju antičkim mitologijama i umetnostima koliko i hrišćanskoj ikonografiji, ali njen glavni junak je tragični i neshvaćeni Minotaur. Umetnica sistemski zahvata u sliku, na osnovu istraživanja, brojnih predradnji, uvodi u (post)modernoj umetnosti i avangardi omraženu i zabranjenu likovnu priču, narativni tok slike i stoga su njeni mitovi toliko zanimljivi.