TRAJNOST KOSOVSKOG ZAVETA: Knjiga istoričara dr Miloša Timotijevića "Mitovi novije srpske istorije"

TVRDNjU da su Srbi svetosavski narod treba shvatiti kao istorijsku činjenicu, jer su posle njegovog sklapanja "zaveta" odnosno saveza sa Bogom masovno primili hrišćanstvo i stekli snažnu svest o posebnosti, ukazuje istoričar dr Miloš Timotijević u novoj knjizi "Mitovi novije srpske istorije" u izdanju kuće "Katena mundi".

Foto B. Subašić

Pričom o "deci Svetog Save" on započinje niz od devet studija koje se bave kulturom sećanja. Javno obeležavanje istorijskih događaja i ličnosti je u Srbiji bilo izuzetno osetljivo pitanje u 19. u 20. veku, pa Timotijevićevi naučni radovi, zanimljivo i dinamično pisani povremeno podsećaju na Domanovićeve satire.

To je možda najuočljivije u priči kako je vlast u 19. i 20. veku obeležavala Boj na Ljubiću, ključnu bitku Drugog srpskog ustanka koji je doneo nezavisnost Srbiji, što je postalo nevažno u Jugoslaviji, koju je Srbija stvorila. Simbolična je i sudbina spomenika tragičnom heroju boja Tanasku Rajiću, na čije se postavljanje na vrhu Ljubića čeka od 19. veka.

Foto B. Subašić

Knjiga počinje izuzetnom studijom "Deca Svetog Save: poreklo i smisao zavetne zajednice kod Srba" koje se bavi pitanjem zašto u narodnoj svesti istorija, sve do 18. veka i pojave moderne nauke, počinje tek od Nemanje i Save, iako istorijski izvori Srbe pominju mnogo ranije. Oko ovog intrigantnog pitanja stvoreno je mnogo teorija zavera koje "objašnjavaju" kako su "bečki i berlinski istoričari" sakrili drevnu srpsku istoriju čak i iz nacionalnog predanja. Dr Timotijević utemeljeno objašnjava zbog čega je sam narod odbrao Savino vreme kao početak istorije, ali i dva toka svesti o prošlosti: tradicionalni "zavetni" koji je osnova morala i identiteta i suprotstavljeni koji je lažno naučni, jer se ne bavi ni istraživanjem ni činjenicama, već prezire "nazadne" srpske mitove i menja ih "naprednim" tuđim mitskim predstavama o Srbima. Posledice su tragične, jer je celokupna ljudska civilizacija nastala na kultu predaka i mitovima, na kojima se temelji običajno pravo i moral. Iskustvo je pokazalo da brisanje i zloupotreba mitova dovode do kulturne amnezije i dezorijentisanosti i na kraju do nestanka tradicionalnih naroda i civilizacija.

- Da bi opstala u dužem periodu etnička zajednica treba da poseduje kolektivno vlastito ime, mit o zajedničkim precima, zajednička istorijska sećanja, jedan ili više elemenata zajedničke kulture, povezanost sa određenom "domovinom", osećanje solidarnosti kod značajnih delova populacije. Takav kulturno-simbolički sadržaj u dužoj perspektivi stvara srodnost među ljudima, bez obzira na njihovo starije poreklo, jer ih ujedinjuju konstitutivni mitovi. Jedan narod može da apsorbuje druge ljudske zajednice, ali i da se pocepa. Kada su u pitanju Srbi, prisutna su oba procesa - kaže dr Timotijević.

On ukazuje da je posle primanja hrišćanstva od Rimskog carstva svaki narod bio uključivan u "zajednicu izabranih". Srbi, kod kojih je veoma izražena svest o osobenosti, ovu veru su prigrlili kao svoju tek kada je "naš čovek" Sava izborio samostalnu srpsku crkvu i otišao u Svetu zemlju da lično sklopi savez sa Bogom u ime srpskog naroda, čime ga je učinio "savršenim" i "novim Izrailjem". Taj trenutak je u predanju postao nulta tačka istorije.

- Smisao koncepta izabranog naroda kod Srba, odnosno "zavetne zajednice", ideje koja je kasnije postala poznata kao "kosovski zavet", znači održavanje identiteta naroda jer to omogućava uključivanje istorije srpskog društva u Božiji plan spasenja. Po tom shvatanju, Srbe kao "zavetnu zajednicu" oblikuje saosećanje istorijske svesti i kontinuiteta od Svetog Save do savremenih dana i ubuduće, do drugog dolaska Hristovog. Prihvatanje takve zajednice znači i saosećanje sa zaslugama i krivicom predaka, zatim i spremnost na žrtvu kao oblik nadvladavanja smrti. Čovek u naciji svojom voljom čuva zajednicu kroz svoja dela, žrtve, podvige i samosaznanja. Žrtvom datom za zajednicu ne gubi se ništa. Ona se prikazuje kao oblik prevazlaženja individualnosti i potvrđivanja ličnosti osećajem prisustva istorijske zajednice u sebi, uslovom njenog opstanka u vremenu, jer je u pitanju solidarnost i kontinuitet među generacijama, umrlim, živim i budućim - objašnjava dr Timotijević.

Preporučujemo

Kultura

7 23

NASRNULI I NA VUKA, CRKVU I SRPSKI JEZIK: Hrvatski akademici osudili "Deklaraciju o granicama srpskoga jezika"

20. 07. 2022. u 13:30

Kultura

0 1

Nastavak rata drugim sredstvima

20. 07. 2022. u 19:38

Pratite nas i putem iOS i android aplikacije